برخى فقها و علماى متقدم شيعه، فضايلى براى اين مسجد قائل شده‌اند؛ از جمله شيخ صدوق (رحمه الله) مى‌گويد:

اعتكاف به‌جز در پنج مسجد، جايز نيست كه عبارت‌اند از: مسجدالحرام، مسجدالنبى (ص)، مسجد كوفه، مسجد مدائن و مسجد بصره و دليل آن، اين است كه اينها مساجد جامعى مى‌باشند كه امام عادلى در آنها، نماز جمعه اقامه نموده است.[588]

شيخ مفيد (رحمه الله) نيز مى‌گويد:

مساجدى كه پيامبر يا وصى پيامبرى در آنها، نماز جمعه بجا آورده و براى همين، اعتكاف در آنها جايز است، چهار مسجد است: مسجدالحرام كه رسول خدا (ص) در آنجا نماز جمعه خوانده است، مسجد مدينه كه رسول خدا (ص) و اميرمؤمنان (ع) در آن نماز جمعه خوانده‌اند، مسجد كوفه و مسجد بصره كه اميرمؤمنان (ع) در آنها، نماز جمعه برپا داشته است.[589]

امروزه مسجد جامع قديم بصره، تقريباً از بين رفته و تنها بقاياى اندكى از آن، در گوشه شمال غربى مسجد، باقى مانده است. اما در محل شبستان آن كه به مقام امام على (ع)، شناخته مى‌شود، مسجد بزرگى با معمارى به سبك جديد و غيرمتناسب با بناى قديمى اين مسجد و معمارى سنتى عراق، ايجاد شده كه داراى گنبد و مناره مربع مرتفعى است. امروزه اين مقام، از زيارتگاه‌هاى مهم شيعه در بصره، به شمار مى‌آيد و در حال حاضر شيعيان بصره هر سال در روزهاى زيارت اربعين امام حسين (ع)، به سمت اين مسجد، پياده‌روى مى‌كنند.

...

[588] . المقنع، الشيخ الصدوق، ص 209.

[589] . المقنعة، شيخ مفيد، ص 363.« والمساجد التي جمع فيها نبي أو وصي نبي- فجاز لذلك الاعتكاف فيها- اربعة مساجد، المسجد الحرام، جمع فيه رسول الله( ص)، ومسجد المدينة، جمع فيه رسول الله( ص) ايضاً و أمير المؤمنين( ع)، ومسجد الكوفة جمع فيه اميرالمؤمنين( ع)، ومسجد البصرة جمع فيه اميرالمؤمنين( ع) والمراد بالجمع فيما ذكرناه هاهنا صلاة الجمعة بالناس جماعة دون غيرها من الصلوات».