برخى گفته‌اند نخستين زائر امام حسين (ع)، «عبيدالله بن حر جعفى» بود[369] كه به گزارش طبرى تاريخ‌نگار، پس از واقعه عاشورا، همراه يارانش به كربلا گريخت و با ديدن اجساد يا قبور شهدا، ابياتى در رثاى امام حسين (ع) و بيان پشيمانى خود از يارى نكردن آن حضرت، سرود.[370] اما در اين گزارش، به زيارت كردن عبيدالله بن حر از قبر امام (ع) و يارانش، اشاره صريحى نشده است.

...

با اين حال، مشهور ميان علماى شيعه آن است كه نخستين زائر قبر شريف امام (ع)، «جابر بن عبدالله انصارى»، صحابى بزرگ پيامبر (ص) بود كه در نخستين سالروز اربعين حسينى در 20 صفر سال 61 ه. ق، به زيارت امام (ع) مشرف شد.[371] البته منابع ديگر شيعه، جزئيات زيارت وى را دو گونه گزارش كرده‌اند:

نخستين گزارش از عمادالدين طبرى (متوفاى 525 ه. ق) است كه زيارت جابر را همراه با عطيه عوفى، به تفصيل گزارش كرده است. اما در آن، سخنى از ملاقات وى با اهل‌بيت (عليهم السلام)، به ميان نياورده است.[372] خوارزمى نيز شبيه اين گزارش را با تفاوت‌هايى نقل كرده است.[373] گزارش دوم از سيد بن طاووس است كه زيارت جابر را بدون همراهى عطيه و به اختصار بيان كرده و به دنبال آن ملاقات جابر را با اسراى اهل‌بيت (عليهم السلام) كه از شام بازمى‌گشتند، آورده است.[374] به هر حال، درباره تاريخ و جزئيات حضور جابر در كربلا و نيز امكان بازگشت اهل‌بيت (عليهم السلام) از شام به كربلا در روز اربعين و ديدار جابر با آنان، ميان علما و صاحب‌نظران، اختلاف‌نظر وجود دارد.[375]

[369] . تاريخ مرقد الحسين والعباس( ع)، آل‌طعمه، ص 72.

[370] . تاريخ الطبرى، ج 5، ص 470.

[371] . مسارّ الشيعة، الشيخ المفيد، ص 46؛ مصباح المتهجد، الطوسى، ج 2، ص 787؛ العدد القوية، العلامة الحلي، ص 219.

[372] . بشارة المصطفي لشيعة المرتضي، عمادالدين الطبرسي، صص 125 و 126.

[373] . مقتل الحسين، الخوارزمى، ج 2، صص 190 و 191.

[374] . اللهوف فى قتلى الطفوف، السيد بن طاووس، ص 114.

[375] . براى آگاهى بيشتر، ر. ك: تاريخ در آينه پژوهش،« پژوهشى در اربعين حسينى( ع)»، محسن رنجبر، ش 5، بهار 1384، صص 157 و 192.