جنگ‌ها، در حادثه «يوم الجسر» كه بين حيره و قادسيه رخ داد، به شهادت رسيد.[216]

مختار در سال هجرت پيامبر (ص)، به دنيا آمد و مادرش، دومه بنت عمرو بود. او در جنگ‌هاى فتح ايران، به همراه پدرش شركت كرد و در زمان شهادت پدرش، تنها سيزده سال سن داشت.[217] خواهر مختار، به نام صفيه، همسر عبدالله بن عمر بن خطاب بود.[218]

مختار در كوفه سكونت داشت و زمانى كه مسلم بن عقيل، به عنوان فرستاده امام حسين (ع) به كوفه آمد، ابتدا در خانه مختار، سكونت گزيد. مختار يكى از كسانى بود كه مخفيانه با مسلم بيعت كرد. در زمان قيام مسلم در كوفه، با توجه به اينكه اين قيام به‌طور ناگهانى و بدون برنامه‌ريزى قبلى صورت گرفت، مختار در روستايى از توابع بابِل به‌سر مى‌برد. وقتى خبر خروج مسلم به وى رسيد، با سرعت، خود را به كوفه رساند. اما به دستور ابن زياد، دستگير و زندانى شد.[219]

مختار در زندان با ميثم تمار روبه‌رو شد. ميثم آزادى و قيام مختار را پيشگويى كرد و به وى گفت: «تو از زندان آزاد مى‌شوى و قيام مى‌كنى و انتقام خون امام حسين (ع) را از قاتلان مى‌گيرى و اين كسى را كه مى‌خواهد ما را بكشد (ابن زياد) به قتل مى‌رسانى!».[220]

...

مختار تا زمان واقعه عاشورا و شهادت امام حسين (ع)، در زندان بود. پس از آن، از طريق زائدة بن قدامه ثقفى، به شوهر خواهرش، عبدالله بن عمر پيام فرستاد تا براى آزادى وى، نزد يزيد، ميانجى‌گرى كند. عبدالله نيز نامه‌اى به يزيد نوشت و درخواست آزادى مختار را كرد. يزيد نيز نامه‌اى به عبيدالله بن زياد فرستاد و به او دستور آزادى مختار را

[216] . اسد الغابة، ابن اثير، ج 6، ص 201.

[217] . انساب الاشراف، بلاذرى، ج 6، صص 375 و 376.

[218] . اسد الغابة، ج 6، ص 201.

[219] . انساب الاشراف، ج 6، صص 376 و 377.

[220] . الارشاد، ج 1، ص 324.