گويند او نخستين كسى است كه در علم فنا و بقا، سخن گفت».[1390] برخى از صوفيان نيز وى را با عنوان «قمر الصوفيه»، ستوده‌اند.[1391] در منابع تصوف و ساير منابع، پاره‌اى از اقوال و آراى صوفيانه وى، نقل شده است.[1392]

در تاريخ وفات وى، اختلاف‌نظر وجود دارد. سلمى، سال وفات وى را 279 ه. ق، ذكر كرده است.[1393] اما خطيب بغدادى، سال 277 يا 286 ه. ق را نيز گفته است.[1394] منابع قديمى، درباره محل دفن وى، سكوت ورزيده‌اند. اما در منابع متأخر، به وجود قبر وى در موصل، نزديك رود دجله، اشاره شده است.[1395]

400. زيارتگاه فتح موصلى (شيخ فتحى)

از زيارتگاه‌هاى قديمى موصل است كه مدفن يكى از مشايخ تصوف، به نام «فتح» بوده و امروزه نزد اهالى موصل، به «فتحى» تحريف يافته است. گفتنى است، على بن ابى‌بكر هروى، به وجود مزار دو شيخ، به نام «فتح»، در موصل اشاره كرده است كه عبارت‌اند از: فتح موصلى و فتح كارى.[1396]

...

در منابع تاريخى، از دو نفر به نام «فتح موصلى»، ياد شده است كه هر دو، زاهد و صوفى بودند و در زمانه‌اى نزديك به يكديگر مى‌زيستند و برخى مورخان و پژوهشگران، از جمله ابن‌جوزى، عمر عبدالسلام تدمرى و محمد استعلامى، معتقدند كه در منابع تاريخى، احوال و اقوال مربوط به اين دو، با هم آميخته است.[1397] از آنجايى كه احتمال‌

[1390] . طبقات الصوفية، ص 228.

[1391] . تاريخ بغداد، ج 5، ص 455.

[1392] . ر. ك، صطبقات الصوفية، صص 229 و 232؛ تاريخ مدينة دمشق، ج 5، صص 131 و 141.

[1393] . طبقات الصوفية، ص 228.

[1394] . تاريخ بغداد، ج 5، ص 457.

[1395] . منية الادباء فى تاريخ الموصل الحدباء، ص 97.

[1396] . الاشارات الى معرفة الزيارات، ص 71.

[1397] . صفة الصفوة، ج 4، ص 183؛ تاريخ الاسلام، ج 10، ص 393؛ تذكرة الاولياء، ص 853.