است و به علت اينكه مادر نُه تن از امامان (عليهم السلام) به شمار مى‌آيد، به «ام‌التسعه» شناخته مى‌شود.

ساختمان كوچك بقعه، سمت راست مسجد واقع شده و شمال رواق، دو اتاق متصل به هم است. اتاق اول، مربع‌شكل و به ابعاد هر ضلع، چهار متر است و در آن، چهار قبر قديمى قرار دارد. بر يكى از اين قبرها، سنگ قديمى كه از سنگ‌نوشته‌هاى قرن هشتم يا نهم هجرى، حكايت دارد، به چشم مى‌خورد كه با اشكال هندسى و با خط ثلث تركيبى، تزيين يافته است. اتاق دوم نيز به مساحت 25 متر است و نزديك به دوتا سه متر، از سطح صحن، پايين‌تر است. وسط آن، صندوق چوبى گهواره‌اى شكلى قرار دارد كه از قبر ام‌التسعه، محافظت مى‌كند و روى آن هم پارچه سبزرنگى، انداخته شده است.

ديوار بقعه، نزديك به يك متر، ضخامت دارد و بالاى آن، گنبد عرقچينى به ارتفاع نزديك به دو متر، قرار داده شده و با رنگ سفيد، رنگ‌آميزى شده است. قدمت بنا را مربوط به عصر ايلخانى مى‌دانند. اتاق مرقد، با نقوش اسليمى و آيات قرآن، تزيين يافته است و يك كتيبه تاريخى، بالاى در ورودى اتاق مرقد، وجود دارد كه متن آن، چنين است: «قد عمر هذا الضريح الشريف المعروف بشاه زنان». در گذشته اين مرقد، كنار يك مدرسه دينى، كنار مسجد جامع، واقع بوده است.[1330]

383. مزار اويس قرنى‌

اين مزار كه نزد اهالى به «سلطان ويس» شناخته مى‌شود، كنار مسجدى به همين نام، در مركز شهر موصل قرار دارد. مسجد سلطان ويس، مسجدى تاريخى است كه قدمت آن به دوره اتابكان برمى‌گردد و داراى محراب زيبايى از سنگ مرمر بوده كه به موزه كاخ عباسى در بغداد، منتقل شده است. گنبد مدرسه نيز در سال 1940 م، فرو ريخته و قبر منسوب به اويس در حال حاضر از بين رفته و ميان باغچه‌اى مجاور مسجد، قرار گرفته است.[1331]

[1330] .« الاكتشافات الاثرية الجديدة لأقدم المساجد الاسلامية فى مدينة الموصل»، اكرم محمد يحيى، صص 162- 164؛ معجم المراقد و المزارات فى العراق، صص 417 و 418.

[1331] . معجم المراقد والمزارات فى العراق، صص 78 و 79.