را از آثار نيمه اول قرن هفتم، به شمار آورد.

...

اتاق مقبره حسن بصرى، داراى نمايى نزديك به مربع، به ابعاد 88/ 3* 20/ 3 متر است كه ورودى آن، در ضلع شمالى قرار دارد. بر فراز آن، گنبد پلكانى به ارتفاع حدود سيزده متر از سطح زمين، وجود دارد كه از آجر و گچ، ساخته شده است. اين گنبد، داراى شش رديف مقرنس و نيز ساقه (گردن). هشت‌ضلعى، در پايين آن است و در بالاترين نقطه گنبد مضرّس، يك گنبد كوچك نيم‌كره‌اى نيز وجود دارد. متصل به اتاق مقبره حسن بصرى، اتاق مقبره ابن سيرين قرار دارد كه نماى آن، نزديك به مربع و به ابعاد 3* 90/ 2 متر است. علاءالدين العانى، با استناد به شواهد معمارى، معتقد است كه اين اتاق نيز داراى گنبدى مضرّس، شبيه به گنبد مقبره حسن بصرى، اما كوچك‌تر از آن بوده كه امروزه، از بين رفته و گنبد نيم‌كره‌اى جديدى، جايگزين آن شده است.[697] از مدفونين نزديك حسن بصرى، قبر ملاصدراى شيرازى است كه در اتاق روبه‌روى او مدفون است.

در قبرستان حسن بصرى، مشاهير ديگرى نيز دفن شده‌اند كه از آن جمله، مى‌توان به شيخ محمد نبهانى، صاحب كتاب «التحفة النبهانية» و عبدالغفار الاخرس موصلى، شاعر عراقى، اشاره كرد.

...

276. مرقد زبير بن عوام و عتبة بن غزوان‌

اين زيارتگاه، ميان شهر زبير قرار دارد و در آن، قبر دو تن از صحابه رسول خدا (ص)، يعنى زبير بن عوام و عتبة بن غزوان، قرار دارد. پيش از بيان تاريخچه و توصيف بنا، به معرفى اين دو مى‌پردازيم:

زندگى‌نامه زبير: زبير بن عوام اسدى، مكنا به ابوعبدالله يا ابوطاهر، مادرش صفيّه، عمه رسول خدا (ص) و امام على (ع) بود.[698] تولد وى را به اختلاف، در سال بيست و چهارم‌

[697] . المشاهد ذات القباب المخروطة فى العراق، صص 63 و 65.

[698] . نسب قريش، ص 236؛ طبقات خليفه، ص 43؛ اسد الغابه، ج 2، ص 370.