د) آستان كاظمين (عليهما السلام) در دوره قاجار

در سال 1207 ه. ق، به دستور آقامحمدخان قاجار، كار بازسازى حرم كاظمين و تكميل كارهاى نيمه تمام صفويان، آغاز شد؛ از جمله اين كارها، بازسازى سه گلدسته بزرگ، از گلدسته‌هاى چهارگانه‌اى بود كه در روزگار صفويان، ارتفاع آن بيشتر از بام حرم نبود. گلدسته چهارم نيز در روزگار سلطان سليم، تكميل شد. از ديگر اقدامات اين دوره، ساختن صحن وسيعى بود كه از سه طرف، يعنى شرق و غرب و جنوب، حرم را دربرمى‌گرفت و طرف شمال آن، به مسجد متصل بود.[814]

در دوره فتحعلى‌شاه قاجار، كارهاى عمرانى مربوط به آستان كاظمين، ادامه يافت؛ از جمله، درون دو گنبد و ديوارهاى روضه منوره، آينه‌كارى شد و دو گنبد امام كاظم (ع) و امام جواد (ع) و گلدسته‌هاى چهارگانه كوچك، طلاكارى گرديد.[815]

در سال 1255 ه. ق، سلطان محمود دوم عثمانى، پارچه ابريشمى گلدوزى شده‌اى را كه پيش‌تر روى قبر پيامبر (ص) در مدينه منوره بود، به حرم كاظمين هديه كرد و در يكى از شب‌هاى قدر، در ماه رمضان، روى قبر انداخته شد. شعراى شيعه و سنى، از جمله عبدالغفار اخرس و عبدالباقى عمرى، به اين مناسبت، اشعار زيبايى سرودند و براى ماده تاريخ آن، عبارت‌ «جاؤوا بأشرف سترٍ» را گفتند.[816]

در همان سال، با سرمايه منوچهر خان معتمدالدوله (متوفاى 1260 ه. ق)، از رجال دربار ايران، ايوان جنوبى حرم طلاكارى شد.[817] در سال 1270 ه. ق، ناصرالدين‌شاه قاجار، شيخ عبدالحسين طهرانى، معروف به شيخ العراقين را به عراق فرستاد تا بر اجراى طرح عمرانى وسيعى كه شامل بازسازى و زيباسازى ساختمان عتبات مقدسه بود، نظارت كند

[814] . تاريخ حرم كاظمين( عليهما السلام)، صص 81 و 82.

[815] . همان، صص 82 و 83.

[816] . همان، صص 84 و 91.

[817] . همان، صص 83 و 84.