هستند و احتياج آنها به محلشان فقط به مجرد ذاتشان مى‌باشد و بديهى است كه در اين احتياج، اعراض محتاج به آلت و محل نيستند، بلكه در احتياج مستقل مى‌باشند، پس در اين حكم، يعنى احتياج، اعراض مستقل هستند، پس اگر برهان هشتم درست باشد، تقاضا مى‌كند چون اعراض در فعل، يعنى در احتياج به محل از چيز ديگر بى‌نياز هستند، پس بايد ذاتشان بى‌نياز از محل باشد در صورتى كه اعراض نمى‌توانند مستقل باشند. [1]

حجت نهم بر تجرد نفس ناطقه‌

قواى بدنيه بر اثر كثرت افعال، كَلال پيدا مى‌كنند و سست مى‌شوند و بعد از ضعيف شدن، قوّت نمى‌گيرند و بعد از قوى شدن بر ضعيف قدرت ندارند، مثلًا وقتى كه انسان به آفتاب نگاه مى‌كند تا چشمش را به طرف يك شمع ده درجه برگرداند آن را نمى‌بيند. و اگر صداى مهيبِ قوىِ رعد و برق را شنيد، تا يك مدتى صداى ضعيف را نمى‌شنود، و اگر وارد جايى شد كه صداهاى قوى در آن باشد، مثلًا در بازار مسگرها باشد، نمى‌تواند صداى هَمسى را بشنود، و همچنين اگر به چيز ضعيفى سرگرم شد، نمى‌تواند بلافاصله به قوى بپردازد. مثلًا وقتى كه آدم از داخل زير زمين كه شمع ده درجه روشن است بيرون آيد و چشمش را به آفتاب بدوزد، آن را نمى‌بيند. و شأن قواى جسمانيه چنين است و حال آنكه نفس اين طور نيست؛ زيرا بعد از تصور چيز ضعيف، قادر بر تصور چيز قوى است و همچنين بعد از تصور چيز قوى، بر تصور چيز ضعيف هم قادر است.

ابن مِسْكويه‌ [3] در كتاب خود دليلى را كه تقريباً به ادراك ساده عقلى قريب است،

[1] چون اعتراض خيلى موهون است لذا از ذكر جواب آن و همچنين اعتراض ديگر وى صرف نظر نموديم (مرحوم مقرر).

[2] اسفار، ج 8، ص 297؛ مباحث مشرقيه، ج 2، ص 297.

[3] ابو على احمد بن محمد بن يعقوب مسكويه رازى، حكيم، طبيب و اديب مشهور اسلامى و به گفته عده‌اى از محققان، شيعى مذهب بوده است. وى معاصر با شيخ الرئيس بو على سينا و ابو ريحان بيرونى و خازن بيت المال ديالمه بوده و تأليفات فراوانى در علوم گوناگون به رشته تحرير در آورده كه از جمله آنهاست: طهارة الاعراق، الفوز الاصغر، فوز السعادة، آداب العرب و الفرس و الهند، احوال الحكماء المتقدمين و صفات الانبياء السالفين و احوالهم، ادب الدنيا و الدين، اقسام الحكمة و الرياضى، تجارب الامم و تعاقب الهمم، جاويدان خرد.

وفات وى در سال 421 ق. واقع و در تخت فولاد اصفهان مدفون گرديد.