فصل اول برهان عرشى در ابطال تناسخ‌

انعقاد اين فصل در قضيه تناسخ است كه يك مطلب مهم و از اول و در جميع ملل مورد بحث بوده و علما در اين قسمت صحبتها كرده و طرفداران شرايع حقه از آن جوابها داده‌اند.

تقريب برهان بنا بر مسلك آخوند

آخوند رحمه الله در اين باب بنا بر مسلكى كه در كيفيت حدوث نفس و در كيفيت پيدايش و ولادت آن، و شروع آن در سير از كدام مبدأ و ختم در كدام منتها، و نسبت آن در اول امر به طبيعت، و كيفيت خروج آن از طبيعت و وضع و كيفيت آن ما دام كه در طبيعت است شرح داده و تحقيق نموده، بنا بر طريقه خود از تمام اقسام تناسخ جواب مى‌دهد و از آن فارغ مى‌شود.

كراراً در باب حدوث و كيفيت پيدايش و خاتمه امر نفس گفته‌ايم كه: نفس موجودى است مولود از طبيعت و پيدايش آن در همين عالم بوده و در اين عالم طبيعت زندگى نموده و با حركت جوهريه به فوق اين عالم طبيعت مى‌رسد.

و به عبارت ديگر: هيولاى اولى صورتى را كه بعد از صورتى تلبّس مى‌نمايد، تمامى صور طبيعيه و تمام فعلياتى را كه در قوه اين هيولاى اولى است، به نحو

[1] اسفار، ج 9، ص 2.