مقدمه‌

(بسم اللَّه الرحمن الرحيم و به نستعين) الحمد للَّهِ ربِّ العالمين و صلّى اللَّه على خير خلقه محمد و آله اجمعين موضوع «ولايت فقيه» فرصتى است كه راجع به بعضى امور و مسائل مربوط به آن صحبت شود. ولايت فقيه از موضوعاتى است كه تصور آنها موجب تصديق مى‌شود، و چندان به برهان احتياج ندارد. به اين معنى كه هر كس عقايد و احكام اسلامى را، حتى اجمالًا، دريافته باشد چون به ولايت فقيه برسد و آن را به تصور آورد، بى‌درنگ تصديق خواهد كرد، و آن را ضرورى و بديهى خواهد شناخت. اين كه امروز به ولايت فقيه چندان توجهى نمى‌شود و احتياج به استدلال پيدا كرده، علتش اوضاع اجتماعى مسلمانان عموماً، و حوزه‌هاى علميه خصوصاً، مى‌باشد. اوضاع اجتماعى ما مسلمانان و وضع حوزه‌هاى علميه ريشه تاريخى دارد كه به آن اشاره مى‌كنم.

نهضت اسلام در آغاز گرفتار يهود شد؛ و تبليغات ضد اسلامى و دسايس فكرى را نخست آنها شروع كردند و به طورى كه ملاحظه مى‌كنيد، دامنه آن تا به حال كشيده شده است. بعد از آنها نوبت به طوايفى رسيد كه به يك معنى شيطانتر از يهودند. اينها به صورت استعمارگر از سيصد سال پيش، يا بيشتر، به كشورهاى اسلامى راه پيدا كردند [1]؛ و براى‌

[1] از اواسط قرن شانزدهم ميلادى، يعنى بيش از 3 قرن پيش بود كه پرتقاليها و به دنبال آنان اتباع كشورهاى هلند، انگلستان، فرانسه و ايتاليا به استعمار كشورهاى مسلمان نشين پرداختند. در آغاز كشورهاى تازه كشف شده آفريقا، و بعد از پيدا شدن راههاى دريايى، كشورهاى آسيايى (كه ارتباط آنها بعد از استيلاى تركان عثمانى بر قسطنطنيه، با اروپا قطع شده بود) تحت استعمار در آمد.