مسأله 2844- اگر براى تأخير بدهكارى، طلبكار چه بانكها يا غير آنها چيزى از بدهكار بگيرد حرام است، اگرچه بدهكار راضى به آن شود.

مسأله 2845- در مثل اسكناس و دينار كاغذى و ساير پولهاى كاغذى مثل دلار و ليره تركى، رباى غيرقرضى تحقق پيدا نمى‌كند، و جايز است معاوضه نقدى بعض آنها را با بعض به زياده و كم، و در معاوضه نسيه بعض آنها را با بعض به زياده و كم، در صورتى بى‌اشكال است كه زياده و كم به حساب مدت نسيه نباشد، و امّا رباى قرضى در تمام آنها تحقق پيدا مى‌كند، و جايز نيست قرض دادن ده دينار به دوازده دينار.

سرقفلى‌

مسأله 2846- كسانى كه خانه يا دكان يا غير آنها را از صاحبانش اجاره مى‌كنند، مدت اجاره كه به سر رسيد حرام است بدون اذن صاحب محل در آن جا اقامت كنند، و بايد محل را فوراً با عدم رضايت صاحبش تخليه كنند، و اگر نكنند غاصب و ضامن محل، و ضامن مثل مال‌الاجاره آن هستند و براى آنها به هيچ وجه حقى شرعاً نيست، چه مدت اجاره آنها كوتاه باشد يا طولانى، و چه بودن آنها در مدت اجاره موجب زيادت ارزش محل شده باشد يا نه، و چه بيرون رفتن از محل، موجب نقص در تجارتشان باشد يا نه.

مسأله 2847- اگر كسى از مستأجر سابق كه مدت اجاره‌اش گذشته است، آن محل را اجاره كند، اجاره‌اش صحيح نيست. مگر به اجازه صاحب محل، و توقفش در محل حرام و غصب است، و اگر به محل خسارت وارد شود يا تلف شود، موجب ضمان است براى اين شخص، و مادامى كه توقف نموده است، بايد مثل مال‌الاجاره را به صاحب محل بپردازد.

مسأله 2848- اگر شخص غاصب كه مستأجر سابق است، چيزى به عنوان سرقفلى از شخصى كه محل را به او اجاره داده است بگيرد، حرام است، و اگر آنچه را كه گرفته است تلف كند يا به حادثه‌اى تلف شود ضامن دهنده است.

مسأله 2849- اگر محلى را اجاره كند در مدتى، و حق داشته باشد كه به غير