احكام جُعالَه‌

مسأله 2218- جعاله آن است كه انسان قرار بگذارد در مقابل كارى كه براى او انجام مى‌دهند مال معينى بدهد، مثلًا بگويد هر كس گمشده مرا پيدا كند، ده تومان به او مى‌دهم و به كسى كه اين قرار را مى‌گذارد جاعل و به كسى كه كار را انجام مى‌دهد عامل مى‌گويند، و فرق بين جعاله و اين كه كسى را براى كارى اجير كنند، اين است كه در اجاره بعد از خواندن صيغه، اجير بايد عمل را انجام دهد و كسى هم كه او را اجير كرده اجرت را به او بدهكار مى‌شود، ولى در جعاله عامل مى‌تواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد جاعل بدهكار نمى‌شود.

مسأله 2219- جاعل بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختيار قرارداد كند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نمايد، بنابراين جعاله آدم سفيهى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مى‌كند اگر حاكم شرع او را از عمل منع كرده باشد، صحيح نيست.

مسأله 2220- كارى را كه جاعل مى‌گويد براى او انجام دهند، بايد حرام نباشد، و نيز بايد بى‌فايده نباشد كه غرض عقلايى به آن تعلق نگرفته باشد، پس اگر بگويد هر كس شراب بخورد، يا در شب به جاى تاريكى برود ده تومان به او مى‌دهم، جعاله صحيح نيست.

مسأله 2221- اگر مالى را كه قرار مى‌گذارد بدهد معين كند مثلًا بگويد هر كس اسب مرا پيدا كند، اين گندم را به او مى‌دهم، لازم نيست بگويد آن گندم مال كجاست و قيمت آن چيست ولى اگر مال را معين نكند مثلًا بگويد كسى كه اسب مرا پيدا كند