چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بى‌اختيار دوباره به جاى سجده برسد، روى هم يك سجده حساب مى‌شود و اگر ذكر نگفته باشد بايد بگويد.

مسأله 1072- جايى كه انسان بايد تقيه كند مى‌تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد و لازم نيست براى نماز به جاى ديگر برود.

مسأله 1073- اگر روى چيزى كه بدن روى آن آرام نمى‌گيرد سجده كند باطل است ولى روى تشك پَر، يا چيز ديگرى كه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پايين رفتن آرام مى‌گيرد سجده كند اشكال ندارد.

مسأله 1074- اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند بنابر احتياط واجب بايد در حالى كه ايستاده است، براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند.

مسأله 1075- در ركعت اول و ركعت سومى كه تشهد ندارد، مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا اگر بعد از سجده دوم بدون آن كه مقدارى بنشيند براى ركعت بعد برخيزد نمازش صحيح است، ولى بنابر احتياط واجب بايد بعد از سجده دوم قدرى بى‌حركت بنشيند و بعد برخيزد.

چيزهايى كه سجده بر آنها صحيح است‌

مسأله 1076- بايد بر زمين و چيزهاى غيرخوراكى كه از زمين مى‌رويد، مانند چوب و برگ درخت سجده كرد و سجده بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى صحيح نيست و نيز سجده كردن بر چيزهاى معدنى مانند طلا و نقره و عقيق و فيروزه باطل است اما سجده كردن بر سنگهاى معدنى مانند سنگ مرمر و سنگهاى سياه اشكال ندارد.

مسأله 1077- احتياط واجب آن است كه بر برگ درخت مو، اگر تازه باشد سجده نكنند.

مسأله 1078- سجده بر چيزهايى كه از زمين مى‌رويد و خوراك حيوان است مثل علف و كاه صحيح است.