كتاب شركت‌

شركت عبارت است از اينكه يك چيز براى دو نفر يا بيشتر باشد. و شركت يا در عين است يا دين يا منفعت يا حق. و سبب آن گاهى ارث مى‌باشد و گاهى عقد ناقل، مثل وقتى كه دو نفر با هم مالى را بخرند يا عينى را اجاره كنند يا بر حقى، طرف مصالحه قرار گيرند.

و براى شركت دو سبب ديگر (هم) هست كه اختصاص به شركت در اعيان دارد: يكى از آن‌ها حيازت (به دست آوردن) است؛ مثل وقتى كه دو نفر با هم درخت مباحى را از زمين بكنند، يا هر دو با هم با يك ظرف به يك‌دفعه از آب مباحى بردارند. و دومى از آن‌ها ممزوج شدن است؛ مانند اينكه آب يا سركه شخصى با آب يا سركه شخص ديگرى ممزوج شود؛ چه اين ممزوج شدن قهرى باشد يا عمدى و اختيارى. و براى شركت، سبب ديگرى است و آن اين است كه يكى از آن‌ها ديگرى را در مال خودش شريك نمايد، و تشريك ناميده مى‌شود. و اين از جهتى، غير از شركت عقدى مى‌باشد.

مسأله 1- امتزاج گاهى موجب شركت واقعى حقيقى مى‌شود؛ و آن در جايى است كه اختلاط و امتزاج تامّى بين دو مايعى كه هم جنس باشند به وجود آيد- مانند (مخلوط شدن) آب با آب و روغن با روغن، بلكه هم جنس هم نباشند مانند روغن بادام با روغن گردو- كه اين امتزاج عرفاً به حسب واقع جدايى آن‌ها را از بين ببرد اگر چه عقلًا چنين نباشد. و اما مخلوط شدن بعضى از چيزهاى جامد نرم با بعضى ديگر، مانند آردها، پس در اينكه موجب شركت واقعى باشد، تأمل و اشكال است و بعيد نيست كه شركت ظاهرى باشد. و گاهى امتزاج، موجب شركت ظاهرى حكمى (كه حكم شركت واقعى را دارد) مى‌شود و آن مانند اختلاط گندم با گندم و جو با جو است. و از اين قبيل است اختلاط