مسأله 18- نيابت يك نفر از دو نفر يا بيشتر در يك سال در حج واجب، جايز نيست، مگر آن‌كه آن دو نفر در وجوب آن حج شريك باشند مثل آن‌كه هر كدام از آن‌ها نذر كند كه در تحصيل حج با ديگرى شركت نمايد. و در حج مستحبى (نيابت از بيش از يك نفر) جايز است؛ همچنان كه به عنوان هديه كردن ثواب (نيز) جايز مى‌باشد.

مسأله 19- نيابت كردن چند نفر از ميّت يا زنده در يك سال در حج مستحبى به صورت تبرّع و يا اجاره جايز است، بلكه اين (نيابت چند نفر) در حج واجب هم جايز است مثل اينكه بر عهده ميّت دو نوع مختلف از حج، مانند حجة الإسلام و نذر، يا دو حج از يك نوع مانند دو حج نذرى باشد- ولى نايب گرفتن براى حج نذرى شخص زنده كه خودش نمى‌تواند آن را انجام دهد، مورد اشكال است همان طور كه گذشت- و همچنين اگر يكى از آن دو واجب و ديگرى مستحب باشد نيابت كردن دو نفر از يك نفر جايز است، بلكه اجير گرفتن دو نفر براى يك حج واجب در يك سال مثل حجة الإسلام جايز است؛ پس قصد وجوب كردن هر يك از آن‌ها صحيح است اگر چه يكى از آن‌ها جلوتر شروع كرده باشد ليكن بايد مراعات كنند كه مقارن هم تمام نمايند.

گفتارى درباره وصيت به حج‌

مسأله 1- اگر وصيت به حج نمايد در صورتى كه حج واجب باشد از اصل مال پرداخت مى‌شود، مگر اينكه تصريح كند كه حج از ثلث مال انجام شود، كه از ثلث مال پرداخت مى‌شود، پس اگر ثلث مال براى حج كفايت نكرد، زيادى مخارج حج از اصل برداشت مى‌شود. و در جايى كه بايد از اصل مال برداشت شود بين حجة الإسلام و حج نذرى و حج افسادى (حجى كه آن را فاسد كرده و بايد جبران شود) فرق نمى‌كند. و اگر حج مستحبى باشد از ثلث مال برداشت مى‌شود. و اگر معلوم نباشد كه واجب است يا مستحب، پس در صورتى كه قرينه‌اى و يا انصرافى (به يكى از آن‌ها) باشد كه همان بايد عمل شود، وگرنه از ثلث مال برداشته مى‌شود، مگر اينكه وجوب حج بر او سابقاً معلوم باشد و شك در انجام آن باشد كه از اصل مال مى‌باشد.