كه «زكات فطره» ناميده مى‌شود، و درباره اين زكات، روايت شده كه «همانا هركس فطره‌اش داده نشود بر او بيم مرگ مى‌رود». و «همانا زكات فطره تكميل كننده روزه است، چنان كه صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم تكميل كننده نماز است».

و كلام درباره كسى كه زكات فطره بر او واجب است و در جنس و مقدار و وقت و مصرف آن است.

كسى كه زكات فطره بر او واجب است‌

مسأله 1- زكات فطره بر شخص مكلّف و آزادى كه فعلًا بى‌نياز يا در حكم بى‌نياز باشد (يعنى مخارج سال خود را فعلًا دارد يا كسب و كارى دارد كه به تدريج آن را تأمين مى‌كند) واجب است؛ پس نه بر كودك واجب است و نه بر ديوانه- هرچند كه ديوانه ادوارى باشد اگر غروب شب عيد، دور جنون او باشد- و بر ولىّ آن دو واجب نيست كه از جانب آنان از مالشان زكات فطره را ادا كنند، بلكه اقوى آن است كه زكات كسانى كه نان‌خور كودك و ديوانه مى‌باشند از گردن آن دو ساقط است. و بر كسى كه هنگام غروب شب عيد بى‌هوش باشد واجب نيست، و بر بنده واجب نيست. و شخص فقيرى كه مخارج سال خود و عيال خود را علاوه بر مقدارى كه به اندازه بدهى و مستثنيات آن باشد، نه فعلًا و نه تدريجاً، ندارد زكات فطره واجب نيست. و احتياط (واجب) آن است كه بدهى كه در همين سال سررسيد آن باشد ملاحظه شود نه بدهى‌هاى ديگر. البته احتياط بهتر آن است كه هركس كه از مخارج شبانه‌روزش به اندازه يك صاع اضافه دارد زكات فطره را بدهد، بلكه براى فقير مطلقا (اگر چه به اين اندازه هم اضافه نداشته باشد) مستحب است كه زكات فطره را بدهد و لو به اينكه يك صاع را بر نان‌خورهاى خود دور بگرداند (يعنى به قصد فطره به يكى از عيالاتش بدهد و او به همين قصد به ديگرى تا نفر آخر) و بعد از آن‌كه دور به آخر رسيد آن را به فردى كه از خودشان نباشد به عنوان زكات بدهد، اين در صورتى است كه ميان آنان فرد غير مكلّفى نباشد وگرنه احتياط (واجب) آن است كه در دور گرداندن بر مكلّفين اكتفا كند؛ و اگر ولىّ زكات فطره را از طرف غير مكلّف بگيرد آن را به مصرف خود او برساند و به ديگرى رد نكند.