قبلى را جلوتر آورد يا عقب‌تر، ولى اگر قضاى روزه ماه رمضان امسال و قضاى روزه ماه رمضانى از سال‌هاى قبل به گردن او باشد و تا رمضان آينده وقت براى قضاى هر دو نباشد، بنابر احتياط (واجب) بايد اول قضاى رمضان امسال را بگيرد و اگر عكس آن را انجام دهد ظاهراً آنچه را جلو انداخته، صحيح است و بايد كفّاره- يعنى كفّاره تأخير- نيز بدهد.

مسأله 7- اگر به واسطه مرض يا حيض يا نفاس روزه ماه رمضان را نگيرد و پيش از تمام شدن ماه رمضان بميرد، قضاى آن واجب نيست، اگر چه نيابت از او مستحب است.

مسأله 8- اگر به واسطه عذرى روزه تمام ماه رمضان يا بعضى از آن را نگيرد و عذرش تا رمضان آينده طول بكشد، در صورتى كه عذرش مرض باشد، قضا از گردنش ساقط مى‌شود و براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره مى‌دهد و قضا نمودن روزه، كفايت از كفّاره دادن نمى‌كند. و اگر عذرش غير مرض باشد، مانند مسافرت و امثال آن، بنابر اقوى تنها قضا بر او واجب است و همچنين است اگر سبب فوت روزه، مرض باشد و سبب تأخير آن عذر ديگرى يا برعكس، لكن ترك احتياط به اينكه بين قضا و يك مدّ طعام جمع نمايد، سزاوار نيست، مخصوصاً اگر عذر او مسافرت باشد و همچنين است در فرض آخرى.

مسأله 9- اگر تمام ماه رمضان يا بعض آن را عمداً و بدون عذر روزه نگيرد و تا ماه رمضان ديگر قضا نكند، بايد علاوه بر كفّاره افطار عمدى، براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره بدهد و بعد از ماه رمضان قضا كند. و همچنين اگر با عذر روزه او فوت شود، ولى آن عذر تا رمضان ديگر ادامه نيابد و عذر ديگرى هم عارض نشود و با اين حال سستى بورزد تا رمضان ديگر برسد، بايد براى هر روز يك مدّ طعام بدهد و اگر تصميم داشت بعد از برطرف شدن عذر، قضا نمايد و در ضيق وقت عذر ديگرى اتفاق افتاد، بنابر احتياط (واجب) بايد بين كفّاره- يك مدّ طعام- و قضا جمع كند.

مسأله 10- اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تأخير بيندازد، كفّاره تأخير آن به تكرار سال‌ها تكرار نمى‌شود، پس اگر سه روز از سه ماه رمضان پى‌درپى فوت شود و قضا نكند، بايد يك كفّاره براى روزه‌اى كه از سال اول فوت شده و يك كفّاره براى روزه‌اى كه از سال دوم فوت شده بپردازد و براى روزه‌اى كه از سال اخير فوت شده است، فقط قضا