دهند و يا با او عدد نصاب را تكميل نمايند، پس اگر عدد نصاب جز با او تكميل نشود، نماز جمعه منعقد نمى‌شود، و نماز ظهر واجب است.

وقت نماز جمعه‌

مسأله 1- وقت نماز جمعه با زوال خورشيد (ظهر شرعى) داخل مى‌شود، پس وقتى كه ظهر شد خواندن نماز جمعه واجب مى‌شود، بنا بر اين وقتى كه امام از خواندن دو خطبه هنگام ظهر فارغ شود و شروع در نماز جمعه نمايد صحيح است. و اما آخر وقت آن به طورى كه با گذشت آن نماز جمعه فوت شود، مورد اختلاف و اشكال است و احتياط (واجب) آن است كه از اوائل عرفى ظهر تأخير نيفتد و اگر از اين وقت تأخير افتاد، احتياط (مستحب) آن است كه نماز ظهر را انتخاب كنند، گرچه بعيد نيست كه وقت نماز جمعه تا وقتى كه سايه انسان معمولى به اندازه دو قدم (از پاشنه پا تا نوك انگشتان) برسد، امتداد داشته باشد.

مسأله 2- در صورتى كه وجوب نماز جمعه تعيينى باشد، طول دادن خطبه نماز جمعه به اندازه‌اى كه وقت نماز جمعه فوت شود جايز نيست، پس اگر چنين كند گناه كرده است و نماز ظهر واجب است، چنان كه در همين فرض، اگر وجوب تخييرى باشد، نماز ظهر واجب مى‌شود، و نماز جمعه با فوت شدن وقتش قضا ندارد.

مسأله 3- اگر داخل نماز جمعه شوند و وقت نماز بگذرد، چنانچه يك ركعت آن را در وقت خوانده باشند، نماز جمعه صحيح است وگرنه بنابر اشبه باطل است و احتياط (مستحب) آن است كه به عنوان نماز جمعه تمام كنند، سپس نماز ظهر را بخوانند. و اگر عمداً تا بقاى وقت به مقدار يك ركعت خواندن، نماز را تأخير بيندازند، چنانچه بگوييم نماز جمعه وجوب تعيينى دارد گناه كرده‌اند، ولى نمازشان صحيح است و اگر بگوييم وجوب تخييرى دارد- چنان كه اقوى همين است- احتياط (واجب) آن است كه نماز ظهر را بخوانند، بلكه در فرض اول (تأخير غير عمدى) هم بنابر قول به وجوب تخييرى آن، احتياط ترك نشود به اينكه نماز ظهر بخوانند.

مسأله 4- اگر يقين كند كه براى حد اقلّ واجب از دو خطبه و دو ركعت سبك (و