اگر چه نسبت به هر يك از آن دو چيز، شك داشته باشد.

مسأله 37- اگر بداند كه يا سجده‌اى از ركعت اول را ترك كرده يا سجده‌اى را در ركعت دوم زياد نموده است، چيزى بر او واجب نيست. و اگر بداند كه يا يك سجده را ترك كرده و يا تشهد را، احتياط (واجب) آن است كه هر دو را قضا نمايد و يك بار دو سجده سهو بياورد.

مسأله 38- اگر مشغول تشهد باشد يا پس از فارغ شدن از تشهد شك كند در اينكه دو ركعت نماز خوانده است و در نتيجه تشهد در محل خود واقع شده يا آن‌كه سه ركعت خوانده و تشهد در غير محل خودش قرار گرفته، بر چنين كسى حكم شك بين دو و سه جارى مى‌شود و بر او دو سجده سهو واجب نيست، اگر چه احتياط (مستحب) آن است كه دو سجده سهو به جا آورد.

مسأله 39- اگر كسى كه مكلف است به چهار طرف نماز بخواند، نمازش را به جا آورد، سپس بعد از سلام نماز آخرى بداند كه يكى از نمازها باطل بوده است، بنا را بر صحت نمازش مى‌گذارد و چيزى بر عهده او نيست.

مسأله 40- اگر قصد اقامت (مثلًا ده روز) كند و يك نماز چهار ركعتى تمام بخواند سپس از قصدش برگردد و نمازش را از روى غفلت و يا ندانستن مسأله به طور قصر بخواند و پس از آن علم پيدا كند كه يكى از آن دو نماز باطل بوده است، بايد بنا را بر صحت نماز چهار ركعتى بگذارد و نسبت به نمازهاى بعدى هم مكلف است كه تمام بخواند.

نماز قضا

قضاى نمازهاى يوميه‌اى كه در وقتشان فوت مى‌شود- غير از نماز جمعه- واجب است؛ خواه فوت آن‌ها عمداً باشد يا سهواً يا از روى جهل (ندانستن مسأله) يا به خاطر خوابى كه تمام وقت نماز را فرا مى‌گيرد و يا به خاطر غير اين‌ها. و همچنين است نمازى كه به علت دارا نبودن شرطى يا جزئى كه نياوردن آن موجب بطلان نماز است، باطل شده باشد (كه قضاى آن نيز واجب است). و قضاى نمازى را كه بچه در زمان بچگى (زمان قبل‌