سهو) تشهد و سلام را بگويد، و آنچه كه از تشهد واجب است همان تشهد متعارف در نماز است، و آنچه از سلام واجب است، «السّلامُ عَلَيْكُمْ» مى‌باشد.

مسأله 6- اگر در وجود سبب سجده سهو شك نمايد، بنا را بر عدم آن مى‌گذارد. و اگر بعد از آن‌كه وجوب سجده سهو را بداند، در به جا آوردن آن شك نمايد، واجب است آن را به جا آورد. و اگر به وجود سبب سجده سهو علم پيدا كند، ولى بين تعداد كمتر و بيشتر تردّد داشته باشد، بنا را بر كمتر مى‌گذارد. و اگر در انجام كارى از كارهاى سجده شك كند، چنانچه در محل است بايد آن را بياورد و اگر گذشته باشد اعتنا نمى‌كند. و اگر در اينكه دو سجده انجام داده يا يك سجده، شك نمايد، بايد بنا را بر اقلّ بگذارد، مگر آن‌كه شك او بعد از وارد شدن در تشهد باشد. و اگر بداند كه يك سجده زيادى انجام داده يا بداند كه يك سجده كم كرده است، بايد اعاده كند.

مسائل متفرقه [شكوك‌]

مسأله 1- اگر شك كند نمازى را كه در دست دارد (مشغول خواندن آن است) نماز ظهر است يا نماز عصر، چنانچه نماز ظهر را خوانده باشد، نمازى كه در دستش است باطل مى‌شود. و اگر نماز ظهر را نخوانده باشد يا در اينكه نماز ظهر را خوانده يا نه شك نمايد، چنانچه نماز عصر را به جا نياورده و در وقت مشترك بين آن‌ها باشد، بايد به نماز ظهر عدول كند. و همچنين است (بايد عدول به ظهر نمايد) اگر در وقت خاص نماز عصر باشد، در صورتى كه وقت براى اينكه بقيه نماز ظهر را بخواند و يك ركعت نماز عصر را در وقت بخواند، وسعت داشته باشد. و اگر وقت به اين اندازه وسعت نداشته باشد، چنانچه به اندازه يك ركعت نماز عصر وسعت داشته باشد، بايد نمازى را كه در دست دارد رها كند و نماز عصر را بخواند و نماز ظهر را قضا نمايد و در غير اين صورت (كه وقت به اندازه خواندن يك ركعت نماز عصر هم نباشد) احتياط (مستحب) آن است كه همان نماز در دستش را به عنوان نماز عصر تمام كند و نماز ظهر و عصر را در خارج وقت قضا نمايد، اگر چه جواز دست برداشتن از آن نماز، خالى از وجه نيست. و در اين مسأله صورت‌هاى زيادى هست كه چه بسا به سى و شش صورت برسد. و از آنچه كه بيان شد،