فروش مساومى و مرابحى‌

س 180

- جنسى را به وزن معيّن از خارج خريده‌ام كه با كشتى به ايران حمل شود، اين جنس مى‌بايست در بندر ايران تخليه شود امّا بدون اجازه در كشور ديگرى تخليه كرده و بعدا جنس را به ايران حمل نموده‌اند. گمركات كلّ وزن خريدارى شده پرداخت شده ولى موقع تحويل معلوم شد مقدارى از وزن، كسر است و اين كسرى مورد قبول بيمه يا كشتيرانى نشده كه خسارت بدهند.

فرض شود كه اگر كلّ جنس كامل به ايران مى‌رسيد، قيمت تمام شده پنجاه هزار تومان مى‌شد، حالا هم كه كمتر از وزن خريدارى شده به ايران آمده باز قيمت تمام شده همان پنجاه هزار تومان است؛ سؤال اين است كه: موقع فروش كالا به رأس المال آيا بايد مقدارى كه موجود است پنجاه هزار تومان اظهار شود؟ يا بايد ارزش تمام‌شده مقدار كسرى را از پنجاه هزار تومان كسر نمايم؟ با عنايت بر اين كه اين جانب در ايجاد كسرى مداخله نداشته‌ام و اگر قيمت اين كسرى را از قيمت تمام شده كسر كنم، معامله احتمالا ضرر مى‌كند! ضمنا اگر اجبار در فروش رأس المال نبود و به طريق مساومة [1] امكان فروش داشت، همين مقدار موجود را به قيمتى مى‌خريدند كه سود هم مى‌كرد!

ج‌

- در مرابحه «بايد قيمت جنس موجود كه به او تمام شده» را ذكر كند و مى‌تواند تمام جريان را به مشترى بگويد و با ربح معيّن بفروشد.

[1] معامله‌اى است كه بدون در نظر گرفتن رأس المال، بين طرفين واقع مى‌شود.