گفتگو [با ريچارد كاتم در مورد مسائل ايران‌]

زمان: 7 دى 1357/ 27 محرّم 1399

مكان: پاريس، نوفل لوشاتو

موضوع: ويژگيهاى نهضت اسلامى مردم ايران- جنايات رژيم شاه و پشتيبانى امريكا از وى‌

مناسبت: ديدار يك پژوهشگر امريكايى در مورد مسائل ايران با امام خمينى‌

مخاطب: ريچارد كاتم (استاد علوم سياسى دانشگاه پيترزبورگ ايالت پنسيلوانياى امريكا)

[در ملاقات كاتم‌ [1] با امام، ابتدا وى به كار گذشته خود درباره ايران، و كتابهايى كه نوشته است اشاره كرد و گفت كه براى تكميل مطالعات خود درباره انقلاب ايران عازم تهران است، و مايل است قبل از سفر به ايران، از نظريات امام مطلع گردد. او ضمناً گفت كه در كتاب ناسيوناليزم در ايران، وى اهميت تاريخى نقش علماى اسلام را در حركت مردمى عليه امتياز توتون و تنباكو و مشروطيت نشان داده است، و خاطرنشان كرده است كه نه علماى اسلام از اين قدرت خود با خبر بودند، نه دربار قاجار و شاه و نه انگليسها؛ اما بعد از قيام تنباكو و لغو امتياز و عقب‌نشينى ناصر الدين شاه، همه متوجه اين قدرت و ظرفيت عظيم شدند. كاتم همچنين درباره سفرهاى گذشته‌اش به ايران و مطالعاتى كه كرده بود توضيحاتى داد. بعد از صحبتهاى كاتم امام خطاب به او چنين گفتند:]

امام: اوضاع ايران در اين پانزده ساله- خصوصاً از يك سال قبل به اين طرف- بسيار تغيير كرده است. همچنين كه شما متوجه شده‌ايد كه علما و دولتها از قدرت ملى، بيخبر بوده‌اند، ما هم، و همين طور علماى عصر ما و هم شاه و هم دولت شاه از قدرت ملى- اسلامى موجود بكلى بيخبر بوده‌اند؛ و نمى‌دانستيم همچون قدرتى ممكن است كه نهضت كند و نهضتى كه در تمام اقشار گسترش پيدا كند؛ يعنى نفوذى از قصبات دوردست تا مركز، و در نيروهاى آدمى، از جوانها تا پيرها، حتى بچه‌ها، زنان، دختران، اين طور گسترش داشتن، هيچ در تخيل ماها نمى‌آمد؛ شايد گمان مى‌كرديم اين قدرت شاه كه هم نظامى است و هم ابرقدرتها: امريكا، شوروى و چين دنبال آن هستند و دست‌

[1] ريچارد كاتم صاحب تأليفات بسيار در مسائل ايران است؛ وى كه عازم سفر به ايران بود، بر سر راه خود در پاريس توقف كرد تا با امام ديدار كند؛ مطالب حاضر، متن بيانات اين ديدار است. (تاريخ 25 ساله ايران؛ ج 2، ص 330- 335).