جهات صورى را نكند و ملاحظه جهات معنوى را هم بكند. تمام مسائل براى معنويّات است. پيغمبرها هم كه آمدند و احكام را منتشر كردند براى اين است كه تزكيه، بكنند:

مردم را يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ‌ [1]. همه براى اين آمدند كه مردم را با مبدأ وحى آشنا كنند، سير إلى اللَّه بدهند، صراط مستقيم، هدايت را به صراط مستقيم بكنند. و ما ايرانيها و مسلمانها علاوه بر اينكه جهاد در راه اسلام مى‌كنيم، بايد از جهاد اكبر هم غافل نباشيم، از جهاد به نفس هم غافل نباشيم كه مبدأ همه امور است. و بايد اين اعياد را همان طورى كه عيد مى‌دانيم براى مسلمين، و ذخر و شرف مى‌دانيم براى پيغمبر اكرم بايد ما خودمان مهيا بشويم كه براى پيغمبر اكرم، ذخر [2] و شرف باشيم.

طورى عمل بكنيم در مكه، در مدينه، در همه جا و با همه مسلمين در هر جا، طورى رفتار بكنيم كه اين اسباب شرافت اسلام بشود. اسباب اين بشود كه مردم بفهمند كه اسلام چه جور تربيت مى‌خواهد بكند، از تربيت اسلامى مردم ملتفت بشوند كه اسلام آمده است براى چى. قرآن شريف آمده است براى چى.

توجه به خدا هدف اساسى انبيا

تمام مسائلى كه هست ما مى‌خواهيم دست ظالمها را كوتاه كنيم ان شاء اللَّه و مى‌خواهيم كه قدرتها را سركوب كنيم و پايشان را از اين بلاد مسلمين كوتاه كنيم ان شاء اللَّه. همه اينها مقدّمه اين است كه يك آرامشى در اين بلاد پيدا بشود و دنبال اين آرامش يك سير روحى پيدا بشود، يك هدايت به سوى خدا پيدا بشود. آن چيزى كه اساس است سير الى اللَّه است، توجه به خداست، همه عبادات براى اوست. همه زحمات انبيا از آدم تا خاتم براى اين معنا هست كه سير الى اللَّه باشد. شكستن بت نفس كه بالاترين بتهاست دنبال او شكستن بتهاى ديگر.

بحمد اللَّه امسال در مكه با اين تظاهرات عظيم و با اين شعارهاى كوبنده يك مقدارى‌

[1] سوره جمعه، آيه 2

[2] ذخيره؛ اندوخته.