كه اين ورقه تمام دهات و تمام روستاها و همه را دارد. و جالب اين بود كه در آن، نقاط زيادى بود. من پرسيدم: اين نقطه‌ها چيست؟ گفت: اين نقطه‌ها جاهايى است كه در آن يك چيزى پيدا مى‌شود؛ يك معدنى، يك چيزى زيرزمينى هست. آن وقت كه با شتر مى‌شد رفت، رفتند و همه جاى ايران را، حتى كوير را، رفتند و ديدند، بعد كه رفت و آمدها زياد شد، البته بيشتر كارشناس‌ها هم ترقى كرده بودند و بيشتر اطلاعات داشتند، و همين طور كارشناس‌هايى كه مردم را مى‌شناختند؛ وضع مردم را، چه گرايشهايى مردم دارند، چه دسته‌جاتى در بين مردم هست، احزاب چه وضعى دارند، جبهه‌ها چه وضعى دارند، بازار وضعش چطور است، روحانيين چه وضعى دارند، رابطه بين روحانيون و مردم چه جور است، خود روحانيون چه جور اشخاصى يا گروههايى هستند؛ همه اينها بررسى شده است و ماها غافل بوده‌ايم از شيطنت اينها و آن كارهايى كه آنها به دست عناصر داخلى و گاهى هم به دست خودشان انجام مى‌دادند؛ ما از آن غفلت داشتيم و آنها هوشيارانه عمل مى‌كردند.

توطئه براى انزواى روحانيون‌

از جمله چيزهايى كه آنها بررسى دقيق كردند و دنبالش هم با تبليغات و با طورهاى ديگرى عمل كردند، قضيه بررسى رابطه بين روحانيون با هم و رابطه بين روحانيون و مردم و كيفيت اينكه اينها در چه اوقاتى مى‌توانند چه اعمالى را انجام بدهند و در چه زمانهايى مى‌توانند اينها مردم را بسيج كنند. تمام اينها، كارشناس‌هاى آنها در دفاترشان حتماً نوشته‌اند و دنبالش هم فعاليت كرده‌اند، نه فعاليت يك بعدى، فعاليت چندين بعدى. آن قدرى كه مى‌توانستند روحانيون را در بين مردم خفيف مى‌كردند و آن قدرى كه مى‌توانستند مردم را از روحانيت جدا مى‌كردند و بين خود روحانيين اختلاف ايجاد مى‌كردند و چنانچه اين مطلب را كافى نمى‌دانستند- و نمى‌دانستند- آنها با گماشتن بعضى عوامل خودشان با فشار كارها را انجام مى‌دادند.

شما، شايد كم از شما باشد كه زمان رضا خان را درك كرده باشد. قضيه آمدن‌