پيش دشمنش، پيش آنكه همه چيزش را از بين برده، دست دراز كند كه به من ارزاق ما را بده. بايد ملت ما اين تحول را پيدا بكند كه عارش بيايد كه به امريكا بگويد گندم به ما بده، يا مستشار به ما بده، خودش بايد دنبال كار خودش باشد، خودش بايد قيام كند و حوايج خودش را برآورد. همه بايد با هم كمك بكنيم؛ يعنى ملت، همه قشرهاى ملت، بايد درصدد اين باشند كه خودكفا باشند؛ محتاج نباشند. آن وقت قشر كشاورز كشاورزيش را بايد توسعه بدهد، و زياد توسعه بدهد، الحمد للَّه در اين سال توسعه پيدا كرده بود، بلكه در جايى ديدم كه راجع به قم و اطراف قم بود كه چهار مقابلْ قم و اطراف قم زياد شده است امسال از سالهاى سابق. ما اميدواريم كه سالهاى بعد جورى بشود كه ما صادركننده باشيم، و آنها محتاج به ما باشند؛ نه جورى باشد كه ما پيش كسانى كه به ما آن طور رنج دادند برويم بگوييم شما به ما گندم بدهيد، بعدش هم بايد در همه امور اين طور باشد.

شرط استقلال‌

اگر يك مملكتى بخواهد مستقل باشد، اول شرط اين است كه احتياج نداشته باشد به غير، اگر احتياج داشت كه نمى‌تواند مستقل باشد. احتياج، خودش يك بستگى [سياسى‌] است. اگر يك روزى آن كسى كه ما به او محتاج- فرض كنيد- باشيم، يك روزى جلويش را بگيرد، خوب ما بايد تسليمش بشويم. ما بايد كارى بكنيم كه مستقل بشويم. كارى بكنيم كه محتاج نباشيم؛ اين هم به اين است كه دانشگاهى بنايش را بر اين بگذارد كه در دانشگاه خودش كارى بكند كه آن مقدارى كه مملكت خودش محتاج [است‌] بتواند آن مقدار را درست بكند. عار است براى يك مملكتى كه خارج از طب او استفاده كرده، حالا هر كس هر چه مى‌شود از اينجا پا شود برود به لندن پيش دشمنهاى ما. پيش آن كه الآن دشمن ما را در آنجا دارد حفاظت مى‌كند؛ امريكا. پيش آن كه دشمن بزرگ ما را دارد حمايت مى‌كند و پشتيبانى از او مى‌كند و توطئه‌گرى مى‌كند. عار است براى ما كه مريضهاى ما بروند در يك چنين مملكتى كه آن طور هستند. ما بايد اطبّايمان در خود مملكت تربيت بشوند، مأيوس نباشند از اينكه ما نمى‌توانيم، اين قدر خودشان را نبازند.