يكى از مفاسد آن كوچك شمردن معاصى است. بلكه انسان معجب در صدد اصلاح نفس خويش بر نمى‌آيد و خود را پاك و پاكيزه پندارد و هيچ گاه در فكر نمى‌افتد كه خود را از لوث معاصى پاك كند. پرده عجب و حجاب غليظ خود پسندى مانع شود از آنكه بديهاى خود را ببيند. و اين مصيبتى است كه انسان را از جميع كمالات باز دارد و به انواع نواقص مبتلا كند و كار انسان را منجر كند به هلاك ابد و اطباء نفوس را عاجز كند از علاج.

و ديگر آنكه اعتماد بر نفس و بر اعمال خود كند. و اين سبب شود كه انسان جاهل بيچاره خود را از حق تعالى مستغنى داند و توجه به فضل حق تعالى نكند، و حق تعالى را ملزم داند به عقل كوچك خود به اينكه او را اجر و ثواب دهد. و گمان كند كه اگر با عدل هم با او رفتار شود مستحق ثواب است. پس از اين ذكرى از اين مطلب مى‌شود، ان شاء اللّه. [1] و از مفاسد ديگرش آنكه به بندگان خدا با نظر حقارت بنگرد و اعمال مردم را ناچيز شمارد، گرچه از اعمال خودش بهتر باشد. و اين نيز يكى از طرق هلاك انسان و خار طريق اوست.

و از مفاسد ديگر آنكه انسان را به ريا وادار كند. زيرا كه انسان نوعا اگر اعمالش را ناچيز شمارد و اخلاقش را فاسد داند و ايمانش را قابل نشمارد و معجب نباشد به ذات و صفات و اعمال خويش، بلكه خود و همه چيز خود را زشت و پليد داند، آنها را در معرض نمايش بر نياورد و خودنمايى نكند: متاع فاسد زشت را به بازار مكاره نبرند. ولى چون خود را كامل ديد و اعمال را قابل، در صدد جلوه برآيد و خود فروش گردد.

در حديث دوم مفاسد ريا گذشت، بايد آنها را مفاسد عجب هم دانست. و مفسده ديگر آنكه اين رذيله موجب رذيله مهلكه «كبر» گردد و به مصيبت تكبر انسان را مبتلا كند. (ان شاء اللّه پس از اين يادى از آن مى‌شود.) و مفاسد ديگر نيز از خود او بيواسطه يا به وسايط بروز كند، كه شرحش موجب تطويل است.

پس، شخص معجب بداند كه اين رذيله تخم رذايل ديگر است، و منشأ امورى است كه هر يك براى هلاك ابدى و خلود در عذاب خود سببى مستقل است.

و اگر اين مفاسد را درست فهميد و با دقت ملاحظه كرد، و رجوع به اخبار و آثار وارده از رسول اكرم و اهل بيت آن سرور، صلوات اللّه عليهم اجمعين، كرد، البته بر خود لازم مى‌داند كه در صدد اصلاح نفس بر آيد و خود را از اين رذيله پاك و ريشه آن را از

[1] ص 71.