حقايق عبادات است، و متصور شدن باطن ذات و قلب است به صورت عبادت. و در حديث است كه «على، عليه السلام، نماز مؤمنين و روزه آنان است.» [1]

در بيان آنكه عبادت در جوان تأثير كند

و اين تأثر قلبى و تصور باطنى در ايام جوانى بهتر حاصل شود، زيرا كه قلب جوان لطيف و ساده است و صفايش بيشتر است و واردات آن كمتر و تزاحمات و تراكمات در آن كمتر است، پس شديد الانفعال و كثير القبول است. بلكه هر خلق زشت و زيبايى در قلب جوان بهتر داخل شود و شديدتر و زودتر از آن متأثر و منفعل گردد. و بسيار اتفاق افتد كه حق يا باطل يا زشت يا زيبا را به مجرد معاشرت با اهل آن بدون دليل و حجت قبول نمايد. پس، بر جوانها لازم است كه كيفيت معاشرت و مؤانست خود را ملتفت باشند و از معاشر بد اجتناب كنند، گرچه دل آنها محكم به ايمان باشد. بلكه معاشرت با تباهكاران و اهل خلق و عمل بد براى نوع طبقات ضرر دارد، و هيچكس نبايد از خود مطمئن باشد و به ايمان يا اخلاق و اعمال خود مغرور گردد، چنانچه در احاديث شريفه نهى از معاشرت با اهل معاصى شده. [1]

در آداب قرائت است‌

و بالجمله، مطلوب در قرائت قرآن كريم آن است كه در قلوب صورت آن نقش بندد، و اوامر و نواهى آن تأثير كند، و دعوات آن جايگزين شود. و اين مطلوب حاصل نشود مگر آنكه آداب قرائت ملحوظ شود. مقصود از آداب آن نيست كه پيش بعض قرّاء متداول شده است كه تمام همّ و همت منصرف به مخارج الفاظ و تأديه حروف شود، به طورى كه علاوه بر آنكه از معنى و تفكر در آن بكلى غافل شويم، منجر به آن شود كه تجويد آن نيز باطل گردد، بلكه كثيرا كلمات از صورت اصليه خود به صورت ديگر منقلب شود و ماده و صورت آن تغيير كند. و اين يكى از مكايد شيطان است كه انسان متعبد را تا آخر عمر به الفاظ قرآن سرگرم مى‌كند، و از سرّ نزول قرآن و از حقيقت اوامر و نواهى و دعوت به معارف حقه و اخلاق حسنه آن بكلى غافل مى‌كند. تازه بعد از پنجاه [سال‌] قرائت معلوم شود كه از شدت تغليظ و تشديد در آن، از صورت كلام بكلى خارج شده و يك صورت غريبى پيدا كرده! بلكه مقصود آدابى است كه در شريعت مطهره منظور شده است، كه اعظم و عمده آنها تفكر و تدبر و اعتبار به آيات آن است، چنانچه سابقا اشاره شد.

[1] عن داود بن كثير قال: قلت لابى عبد اللّه (ع): أنتم الصّلاة في كتاب اللّه عزّ و جلّ و أنتم الزّكاة و أنتم الحجّ؟

فقال: يا داود نحن الصّلاة في كتاب اللّه عزّ و جلّ و نحن الزّكاة و نحن الصّيام و نحن الحجّ ... داود بن كثير مى‌گويد به امام صادق (ع) عرض كردم: شما نماز در كتاب خدا هستيد و شما زكات و شما حج مى‌باشيد؟ پس پاسخ دادند: اى داود ما نماز در كتاب خدا هستيم و ما زكات و روزه و ما حج هستيم. بحار الانوار، ج 24، ص 303، «كتاب الامامة»، «باب أنّهم الصلاة و الزكاة.»، حديث 14.

______________________________

[1] اصول كافى، ج 2، ص 639- 642، «كتاب العشرة»، «باب من تكره مجالسته و مرافقته»، حديث 1- 3، 6- 7، 10.