محضر ربوبيت است.

اكنون متذكر شو اى نفس خبيث نويسنده كه چه ظلمى است بزرگ و چه گناهى است عظيم اگر معصيت همچو عظيمى را به نعمت خودش كه قواى تو است در محضر مقدس خودش بنمايى. آيا اگر داراى يك خردله حيا باشى، نبايد از خجلت آب شوى و به زمين فرو بروى؟

پس، اى عزيز متذكر عظمت خداى خودت باش، و متذكر نعمتها و مرحمتهاى او شو، و متذكر حضور باش، و ترك كن نافرمانى او را، و در اين جنگ بزرگ بر جنود شيطان غلبه كن، و مملكت خود را مملكت رحمانى و حقّانى كن، و به جاى جنود شيطان محل اقامت لشكر حق تعالى نما، تا آنكه خداوند تبارك و تعالى تو را توفيق دهد در مجاهده مقام ديگر و در ميدان جنگ بزرگتر كه در پيش است، و آن جهاد نفس است در عالم باطن و مقام دوم نفس كه إن شاء اللّه به آن اشاره مى‌كنيم.

و باز تذكر دهم كه در هر حال به خود اميدى نداشته باش كه از غير خداى تعالى از كسى كارى بر نمى‌آيد. و از خود حقّ تعالى با تضرع و زارى توفيق بخواه كه تو را در اين مجاهده اعانت فرمايد تا بلكه أن شاء اللّه غالب آيى. إنّه ولىّ التوفيق.

مقام دوم‌

فصل نزاع جنود رحمانى و شيطانى باطنى نفس‌

بدان كه از براى نفس انسانى يك مملكت و مقام ديگر است كه آن مملكت باطن و نشئه «ملكوت» اوست كه جنود نفس در آنجا بيشتر و مهمتر از مملكت ظاهر است. و نزاع و جدال بين جنود رحمانى و شيطانى در آنجا عظيم‌تر و مغالبه در آن نشئه بيشتر و با اهميت‌تر است. بلكه هر چه در مملكت ظاهر است از آنجا تنزل كرده و ظهور در «ملك» نموده، و اگر هر يك از جنود رحمانى و شيطانى در آن مملكت غالب آيند، در اين مملكت نيز غالب شوند. و جهاد نفس در اين مقام پيش مشايخ عظام از اهل سلوك و اخلاق خيلى اهميت دارد، بلكه مى‌توان سرچشمه تمام سعادات و شقاوات و درجات و دركات را آن مقام دانست. انسان بايد خيلى ملتفت خود در اين جهاد باشد.

ممكن است خداى نخواسته به واسطه مغلوبيت جنود رحمانى در آن مملكت‌