ابوتراب يعني چه وچرا به حضرت علي (ع) لقب ابوتراب داده شده؟

پاسخ :

ابو تراب به معناي پدر خاك ، يا دمساز خاك ، يا پدر و رئيس خاكيان است .

اين لقب از محبوب ترين القاب در نزد امام علي عليه السلام و يكي از زيباترين القاب آن حضرت به شمار مي آيد .

شيخ علاء الدين سكتواري در محاضرة الأوائل ( ص 113 ) گويد : نخستين كسي كه به كنيه ( ابو تراب ) ناميده شد علي بن ابي طالب رضي الله عنه است ، اين كنيه را رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به او داد آن گاه كه ديد او بر روي زمين خوابيده و خاك بر پهلوي او نشسته است ، از روي لطف و مهرباني به او فرمود :

برخيز اي ابو تراب .

و اين محبوب ترين القاب او به شمار مي رفت ، و از آن پس ، به بركت نفس محمدي اين كرامتي براي او گرديد ، زيرا خاك خبرهاي گذشته و آينده تا روز قيامت را براي او باز مي گفت . اين را بفهم كه رازي است بي پرده .

الغدير - الشيخ الأميني - ج 6 - ص 337 - 338

عباية بن ربعي گويد : به عبد الله بن عباس گفتم : رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم از چه رو علي عليه السلام را ابو تراب ناميد ؟ گفت : از آن رو كه علي عليه السلام صاحب زمين و حجت خدا بر اهل آن پس از رسول خداست ، و بقاي زمين و آرامش آن به او است ، و از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم مي فرمود : چون روز قيامت شود و شخص كافر پاداش و نزديكي و كرامتي را كه خداي متعال براي شيعيان علي آماده نموده ببيند گويد : ( اي كاش من ترابي بودم ) يعني كاش از شيعيان علي ( ابو تراب ) بودم . و اين است معناي اين آيه كه كافر گويد : كاش من تراب ( خاك ) بودم .

علل الشرائع - الشيخ الصدوق - ج 1 - ص 156 .

علامه مجلسي رحمه الله در بيان اين جمله گويد :

ممكن است ذكر آيه در اينجا براي بيان علت ديگري در نامگذاري آن حضرت به ابو تراب باشد ، زيرا شيعيان او به جهت تذلل بيش از اندازه و تسليم بودن در برابر فرمانهاي حضرتش تراب ناميده شده اند ؛ چنان كه در آيه كريمه آمده - و چون آن حضرت صاحب و پيشوا و زمامدار آنهاست ابو تراب نام گرفته است .

بحار الأنوار - العلامة المجلسي - ج 35 - ص 51 .

در اين كه پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلم در چه زماني اين لقب مبارك را به امير المؤمنين عليه السلام داده است ، روايات متفاوتي نقل شده است . برخي از آن ها حاكي از آن است كه اين لقب در جمادي الأول يا جمادي الثاني سال دوم هجرت در غزوهء العشيره به آن حضرت داده شده است . در برخي ديگر آمده است كه در يوم التآخي ؛ يعني روزي كه پيامبر اسلام بين همهء مسلمان عقد برادري بست و از بين تمام مردم علي را براي خود برگزيد ، به او داده شده است .

البته اين روايات هيچ تعارضي باهم ندارند ؛ چرا كه ممكن است پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلم در موارد متعدد بارها و بارها آن را تكرار كرده باشد .

براي تحقيق بيشتر در اين باره مي توانيد به كتاب الغدير علامهء اميني رحمت الله عليه ، ج 6 - ص 334 - 338 مراجعه كنيد .

با آروزي توفيق و سر افرازي براي شما .

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)