مقدمه

ای بخشنده خرد، تمام سپاسها ویژه توست

همه مقصدها و هدفها به سوی بارگاه تو منتهی میشود

شرح: در این بیت عالی و زیبا، هم از مبدأ سخن رفته است و هم از معاد؛ هم به اوّلیت خداوند اشاره شده و هم به آخریت او (هو الأوّل و الاخر). [1] آنجا که میگوید: «همه سپاسها ویژه توست» منظور این است که: تو مبدأ کل هستی، هر خیری و فیضی به سبب هر کس و هر چیز به کسی برسد از ناحیه توست، زیرا سر رشته همه اسباب و علل به دست توست و همه نظام از اراده تو برخاسته است، از این رو همه سپاسها ویژه توست؛ و آنجا که میگوید: «همه مقصدها و هدفها به سوی بارگاه تو منتهی میشود» منظور این است که: همه اشیاء هر چه را میجویند، در نهایت امر، تو را میجویند و به