درس هفتم : عینی و ذهنی

یکی از تقسیمات هستی این است که هستی یک شیء، یا عینی است و یا ذهنی.

هستی عینی یعنی هستی خارجی که مستقل از ذهن انسان است. میدانیم که مثلًا کوه و دریا و صحرا در خارج از ذهن ما و مستقل از ذهن ما وجود دارند. ذهن ما خواه آنها را تصور کند و خواه تصور نکند، بلکه خواه ما و ذهن ما وجود داشته باشیم و خواه وجود نداشته باشیم، کوه و دریا و صحرا وجود دارد.

ولی همین کوه و دریا و صحرا وجودی هم در ذهن ما دارند. آنگاه که ما تصور میکنیم آنها را، در حقیقت آنها را در ذهن خود وجود میدهیم. وجودی که اشیاء در ذهن ما پیدا میکنند «وجود ذهنی» نامیده میشود.

اینجا جای دو پرسش هست: یکی این که به چه مناسبت تصویرهایی که از اشیاء در ذهن ما پیدا میشوند، به عنوان وجودی از آن اشیاء در ذهن ما تلقی میشود؟ اگر چنین است پس میبایست تصویری هم که از اشیاء بر روی دیوار یا کاغذ نقش میبندد نوعی دیگر از وجود خوانده شود به نام وجود دیواری یا کاغذی. ما اگر تصویرات ذهنی را به نوعی «وجود» برای شیءِ تصویر شده تعبیر کنیم در حقیقت یک «مَجاز» به کار بردهایم نه حقیقت، و حال این که سر و کار فلسفه باید با حقیقت باشد.

دیگر این که مسأله «وجود ذهنی» در حقیقت مربوط به انسان است و یکی از