فَهَدی [1]. در اینجا هم نظم و هدایت جدا ذکر شده است و حتی خلقت هم علیحده ذکر شده است و سیاق نشان میدهد که اینها سه مطلب است. الَّذِی خَلَقَ پروردگار من همان است که آفرید؛ یعنی آفریننده عالم است. فَسَوَّی پس معتدل آفرید؛ یعنی نظم برقرار کرد. وَ الَّذِی قَدَّرَ آن که اندازهگیری [2] کرد. تا اینجا همه راجع به اصل خلقت و ساختمان موجودات بود. فَهَدی آنها را رهبری کرد. این مربوط به کار موجودات است.

3- آیه سوره شعراء

آیه دیگر از زبان حضرت ابراهیم نقل میفرماید که فرمود: الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یهْدِینِ [3] پروردگار من همان است که مرا آفریده است، پس هدایت هم میکند. مقصود از «پس هدایت میکند» این است که خدا وقتی موجودات را خلق کند آنها را به تعبیر قرآن «سُدی» (عبث و سرگردان) نمیگذارد، بلکه رهبری میکند.

4. آیات سوره علق

در سوره علق راجع به خصوص انسان، آن نوع هدایتی را که مخصوص انسان است، بعد از خلقت انسان ذکر فرموده است. در این سوره میخوانیم: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذِی خَلَقَ بخوان به نام پروردگارت که آفریده است (آفریده است همه چیز را، جهان را). خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ انسان را از علق [4] آفرید. اقْرَأْ وَ رَبُّک الْأَکرَمُ باز بخوان، پروردگار تو کریمتر است. (آیا کریمتر است از هر کریمی، یا کریمتر است از اینکه فقط آفریننده باشد و هادی نباشد؟ کریمِ خالقِ هادی است.) الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ. عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یعْلَمْ [5] پروردگار تو همان کسی است که قلم را به انسان