دیگر قرار داده شده است ولی سورهای بعد از این سوره نازل نشده است. این سوره جزء آخرین آیاتی است که بر پیغمبر نازل شده است.

نظریات مختلف درباره « الیوم »

1. روز بعثت

گفتیم بعضی گفتهاند که مقصود از «الیوم» «آن روز» است نه «امروز». میگوییم روی چه قرینهای؟

میگویند وقتی میگوید «الیوم» و یک روزی را آنچنان توصیف میکند که در این روز من اسلام را برای شما به عنوان یک دین پسندیدم، قاعدتاً این روز باید همان روز بعثت پیغمبر باشد.

جواب دادهاند که شما این سخن را به قرینه رَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دِیناً میگویید. این درست است در صورتی که جملات قبلش نبود زیرا صحبت این است که من امروز دین را به پایان رساندم و نعمت را به حد اتمام رساندم، حال آنکه روز بعثت روز شروع این نعمت بوده است. رَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دِیناً نیز به این عنوان است که حالا که اسلام کامل شد و نعمت اسلام تمام شد من این را به عنوان آن اسلامی که میخواهم، برای شما پسندیدم. پس «الیوم» نمیتواند روز بعثت باشد.

2. روز فتح مکه

از روز بعثت که بگذریم، روز دیگری که احتمال دادهاند [1]، روز فتح مکه است. گفتهاند یک روز دیگر هم در تاریخ اسلام روز خیلی مهمی است (راست هم میگویند روز خیلی مهمی است) و آن، روز فتح مکه است که آیه نازل شد: إِنَّا فَتَحْنا لَک فَتْحاً مُبِیناً. لِیغْفِرَ لَک اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِک وَ ما تَأَخَّرَ [2].

مکه در جزیرةالعرب از نظر روحی وضع و موقعیت عجیبی داشت. بعد از عامالفیل و داستان اصحاب فیل که به مکه حمله کردند و به آن وضع عجیب شکست خوردند، تمام مردم جزیرةالعرب یک اعتقاد عظیمی به کعبه به عنوان معبد بزرگ پیدا کرده بودند. غرور قریش هم از همان جا بود.

قریش این را به حساب خودشان گذاشتند و گفتند بله این کعبه است که چنین احترامی دارد که لشکری با آن قدرت میآید و آنچنان دچار بلای آسمانی میشود که کسی از ایشان باقی نمیماند.

ببینید ما چقدر مهم هستیم! از آن پس قریش عجیب غرور پیدا کردند و در مردم جزیرةالعرب نیز یک نوع اطاعت و فرمانبرداری از ایشان پدید آمده بود. بازار مکه رواج بسیار یافت. آنها هر