است؟ کدام روز است در این حد از اهمیت که قرآن میگوید در آن روز دین کمال یافت و نعمت خدایی به اتمام رسید. این باید یک روز خیلی مهمی باشد، یک حادثه خیلی فوقالعادهای باید در آن روز واقع شده باشد؛ و این دیگر مربوط به شیعه و سنی نیست.

از عجایب قضیه این است که از ماقبل و مابعد این آیات هم هیچ چیزی که دلالت بر آن روز بکند فهمیده نمیشود. خلاصه از قرائن لفظی خود آیه چیزی نمیشود فهمید. یک وقت هست که قبل از آیهای حادثه یا جریان یا مطلب خیلی مهمی را نقل کرده بعد میگوید «امروز» یعنی به مناسبت آن مطلبی که در اینجا گفتیم. در این مورد این طور نیست چون قبل از این آیه دستورات بسیار سادهای هست راجع به اینکه گوشت چه حیوانی بر شما حلال است و گوشت چه حیوانی بر شما حرام است، حکم میته چنین است، خون بر شما حرام است، گوشت خنزیر (یعنی خوک) بر شما حرام است و ... یکمرتبه میگوید: الْیوْمَ یئِسَ الَّذِینَ کفَرُوا مِنْ دِینِکمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دِیناً. این که تمام میشود دومرتبه برمیگردد به همان سیاق اول که چه گوشتی حرام است و در صورت اضطرار مانعی ندارد: فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیرَ مُتَجانِفٍ ... یعنی این آیات به شکلی است که اگر ما آن قسمت را از وسط آن برداریم، ماقبل و مابعد آن به همدیگر متصل میشود بدون اینکه کوچکترین خللی وارد شود کما اینکه همین مضمونی که در ماقبل و مابعد این آیات آمده در دو سه جای دیگر قرآن تکرار شده بدون اینکه این امر در وسط قرار بگیرد، و مطلب نیز متلائم و کامل میباشد.

مقصود از « الیوم » کدام روز است؟

این است که در اینجا مفسرین اعم از شیعه و سنی در تلاش هستند که معنی «الیوم» را به دست آورند که این «امروز» چه روزی است؟ این کار دو راه دارد. یک راه این است که ما از قرائن بفهمیم یعنی از قرینه مضمون ببینیم این مضمون به چه روزی میخورد؛ در باره چه روزی میشود چنین جملهای آمده باشد؟ دیگر اینکه از تاریخ و حدیث بفهمیم که شأن نزول این آیه چیست. گروهی که راه اول را انتخاب میکنند به تاریخ و سنت و حدیث- که در حدیث چه آمده است درباره اینکه این آیه چه وقت و به چه مناسبت نازل شد- کار ندارند، میگویند ما به مضمون آیه نگاه میکنیم.

در نتیجه گفتهاند که این آیه مربوط به زمان بعثت است، پس «الیوم» یعنی «آن روز» نه «امروز».

این آیات در اوایل سوره مائده است که سوره پنجم قرآن میباشد و با آیه یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ شروع میشود؛ و سوره مائده به اتفاق جمیع مفسرین آخرین سورهای است که بر پیغمبر صلی الله علیه و آله نازل شده است یعنی سورهای است مدنی. حتی از سوره إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ هم دیرتر نازل شده است. البته یکی دوتا آیه را گفتهاند که بعد از این سوره نازل شده که در سورههای