فرمود: یا عَلِی! انَّک تَسْمَعُ ما اسْمَعُ وَ تَری ما اری وَ لکنَّک لَسْتَ بِنَبِی [1]. اگر در همان جا کنار علی علیه السلام فرد دیگری هم بود، آن صدا را نمیشنید چون آن شنیدن، شنیدن صدایی نبوده که در فضا پخش شود که بگوییم هرکس گوش میداشت میشنید. آن، سمع و حسّ و بینش دیگری است.

حدیث ثَقَلَین و مسأله عصمت ائمه ( علیهم السلام )

اساس مسأله در باب امامت، آن جنبه معنوی است. امامان یعنی انسانهایی معنوی مادون پیغمبر که از طریقی معنوی اسلام را میدانند و میشناسند و مانند پیغمبر، معصوم از خطا و لغزش و گناهاند.

امام، مرجع قاطعی است که اگر جملهای از او بشنوید، نه احتمال خطا در آن میدهید و نه احتمال انحراف عمدی، که اسمش میشود «عصمت». آنوقت شیعه میگوید اینکه پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: انّی تارِک فیکمُ الثَّقَلَینِ کتابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتی [2] (من بعد از خود دو شیء وزین باقی میگذارم: قرآن و عترت خودم) نصّ در چنین مطلبی است.

اما آیا پیغمبر چنین چیزی گفته یا نگفته؟ قابل انکار نیست. این حدیث، حدیثی نیست که فقط شیعه روایت کرده باشد بلکه حدیثی است که حتی اهل تسنن از شیعه بیشتر روایت کردهاند. در ایامی که ما در قم بودیم، اوایلی که «رسالة الاسلام» (رسالهای که دارالتقریب منتشر میکند) منتشر میشد، در آن رساله یکی از علمای اهل تسنن در مقالهای این حدیث را به این شکل نقل کرده بود که پیغمبر فرمود: «انّی تارِک فیکمُ الثَّقَلَینِ کتابَ اللَّهِ وَ سُنَّتی». مرحوم آیت اللَّه بروجردی که مردی بود واقعاً و به تمام معنا عالم و روحانی و در این گونه مسائل بسیار عاقلانه فکر میکرد، طلبه فاضلی به نام آقا شیخ قوام وشنوهای را- که خیلی اهل کتاب و تتبّع بود و نسبتاً مرد خوبی هم هست- راهنمایی کردند که این حدیث را از کتب اهل تسنن استخراج کند که شاید در بیش از دویست کتاب از کتب معتبر و مورد اعتماد اهل تسنن نوشتهاند که پیغمبر فرمود: انّی تارِک فیکمُ الثَّقَلَینِ کتابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتی. و این حدیث در مقامات متعدد بوده، چون پیغمبر صلی الله علیه و آله این مطلب را در جاهای مختلف به همین شکل فرموده است. البته منظور این نیست که پیغمبر صلی الله علیه و آله حتی یک بار هم نگفته است که من دو چیز در میان شما میگذارم: کتاب و سنت، چون منافاتی نیست بین