responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 703

قیامت به هر شکلی که باشم، با همین بدن باشم یا با بدن دیگر، صد درصد همان من هستم منتها ممکن است شکل من عوض شده باشد. حتی اگر من را در قیامت به تناسب ملکات روحی من مسخ کنند و به صورت حیوانی محشور کنند، باز من هستم که در آنجا دارای اندام حیوانی هستم، «من» «من» است.

منکر روح از توجیه بقای شخص در قیامت عاجز است

اما اگر ما مسأله روح و بقای روح را مطرح نکنیم، آنوقت از نظر هویت شخصی برای انسان چه میتوانیم بگوییم؟ یک وقت ممکن است ما اصلا برای انسان هویت شخصی قائل نشویم و بگوییم اصلا اینکه میگویید «هر انسانی یک شخص است و یک هویتِ فردی است و غیر از شخصیت که امتیازات آن شخص است، یک واقعیتِ واحدِ فردانی به نام انسان وجود دارد» صحیح نیست و این یک خیال است و چنین چیزی وجود ندارد، و به عبارت دیگر انسان یک واحد اعتباری است نه یک واحد حقیقی، چون انسان مجموعا یک دستگاه است مانند هر دستگاه دیگری [1]. هر دستگاهی یک واحد اعتباری است، یعنی خود دستگاه واقعیتی ندارد بلکه اجزاء واقعیت دارند. انسان هم یک دستگاه است منتها دستگاهی که مجموعهای است از اجزای مادی و اجزای روحی. اجزای مادی، همین اعضاء و جوارح و سلولهاست و اجزای روحی هم عبارت است از همان خطورات و خاطراتی که در ذهن ما مرتب پشت سر هم میآیند و میروند؛ یک «آن» صورت پدرمان در ذهنمان میآید، آنِ دیگر صورت مادرمان، آنِ دیگر مسافرتی که به فلان جا کردهایم و آنِ دیگر یک آرزو در ذهنمان میآید، مرتب خیالها پشت سرهم میآیند و میروند و هیچ خطوری و خاطرهای عین خطور و خاطره دیگر نیست. شخصیت ما یعنی این مجموعه مادی و آن مجموعه روحی و روانی. همین طور که مجموعه بدنی ما تغییر و تبدیل پیدا میکند و کم و زیاد میشود، مجموعه روانی ما هم تغییر و تبدیل پیدا میکند و کم و زیاد میشود. ما یک شخص واقعی نیستیم.

واقعا من آن آدم پنجاه سال پیش نیستم؛ از آن آدم پنجاه سال پیش- چون آن یک مجموعه است- یا نود درصدش از بین رفته است یا صد درصدش، و اگر از زمانی که مثلا دوساله بودیم، هفت هشت خاطرهای در ذهن ما باشد، همین قدر از شخص ما باقیمانده است؛ تازه ما که آن نیستیم، ما این مجموعه هستیم.

اگر ما منکر شخصیت به معنی هویت فردی باشیم چندان اشکالی از این نظر باقی نمیماند.

میگوییم در قیامت وقتی که یک هیکل و اندامی صد درصد مشابه این اندام درست شد (حتی لازم نیست همین اندامی باشد که من با آن مردهام) و یک خاطراتی هم ساخته شد صد درصد مشابه همین خاطرات، مثل من را ایجاد کردهاند و مثل من را که ایجاد کنند، من را ایجاد کردهاند؛ دیگر شما چه میخواهید؟ «من»، غیر از این چیز دیگری نیست و واقعیت دیگری ندارد.

اما اگر این مطلب را نگوییم و واقعا معتقد باشیم من که الآن نشستهام، همین من در قیامت پاداش میبیند و همین من در قیامت کیفر میبیند نه شبیه من، در این صورت چه چیز را میتوانیم


[1]. شما دستگاه اتومبیل را در نظر بگیرید.

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 703
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست