responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 642

همان چیز مبدأ اثر جداگانه برای این عنصر نسبت به سایر عناصر شده است. آن چیز را به اعتبار اینکه مبدأ یک خاصیت و اثر است «قوه» مینامیدند. منتها اینجا به یک تحلیلِ به اصطلاح فلسفی هم دست میزدند و میگفتند خود آن قوه نمیتواند یک چیزی باشد عین این جسم و جرم، به این معنا که آن هم جرم و جسم دیگری در داخل این [جرم و جسم باشد] که با همدیگر مخلوط شده باشند، چون اگر آن هم یک جرم و جسم دیگر باشد مثل همه جرمها و جسمها، همان خاصیت مشابه آنها را باید داشته باشد؛ پس طبعا چیز دیگری است؛ آنوقت باز خود آن چیز دیگر، آیا خاصیت جرم و جسم است؟ اگر خاصیت این امرِ مشترک باشد، باز در همه جا یکسان است؛ پس خاصیت این امر مشترک هم نیست، بلکه یک چیزی است در عرض آن (میتوانید بگویید یک عنصر جداگانهای است در عرض عنصر جسم، البته عنصر نه به معنای مصطلح معروف)؛ یعنی یک واقعیتی است غیر از واقعیت جسم.

بعد میگفتند که آن چیز، جدا و بیرون از جسم هم نمیتواند باشد، بلکه در عین اینکه غیر جسم است، با جسم اتحاد وجودی دارد. (مسأله اتحاد وجودی را تقریبا میشود به این شکل تعبیر کرد که این چیز بُعد دیگری از ابعاد این موجود است؛ یعنی این موجود مثل این است که یک موجود چهار بُعدی- یعنی چهارجنبهای- باشد: طول و عرض و عمق، و یکی دیگر هم «قوه» است که با این [موجود] متحد است و وجود علیحدهای ندارد. و طبعا اگر ما جسم را جوهر دانستیم، آن قوه هم جوهر خواهد بود، یعنی عَرَض و خاصیت نیست.)

« عنصر سوم » در کتاب ذره بی انتها

بررسیای که در این کتاب شده است، از نظر تحلیل، تقریبا همان تحلیل قدماست ولی با یک حساب دیگری؛ به این معنا که ماده و انرژی هرکدام عنصر جداگانهای تلقی شدهاند و آن عنصر که دخالت آن ضروری تشخیص داده شده است، به عنوان عنصر سوم است. همان طور که قدما یک واقعیت (یعنی ماده) بیشتر نمیشناختند و میگفتند آن یک واقعیت برای توجیه جهان کافی نیست، ایشان نیز میگویند این دو واقعیت (ماده و انرژی) برای توجیه جهان کافی نیست و اگر جهانْ تنها دو واقعیتی میبود، این اختلافات سطحیای که در جهان به شکلهای متعددی پیدا میشود- که بعضی از آنها را در گذشته گفتهایم و بعضی را هم الآن عرض میکنیم- قابل توجیه نبود.

« ذره بی انتها »: تکامل موجودات زنده، نشانه دخالت عنصر سوم

یکی از مسائلی که به اصطلاح ایشان با دو عنصری بودن جهان- یا به قول قدما با مادی خالص بودن جهان- قابل توجیه نیست، مسأله تکامل موجودات زنده است. حالا عبارت را مقداری

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 642
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست