responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 555

میدانستند» در حالی که هنوز قیامتی نیست و این قضیه مربوط به قبل از قیامت است.

آیات سوره مؤمنون

آیه دیگر آیه سوره قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ است که نقل میکند میت بعد از آنکه میمیرد و وضع خودش را وخیم میبیند تقاضای بازگشت میکند [1] (البته لابد بعضی از اموات این طورند)؛ رَبِّ ارْجِعُونِ. لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فِیما تَرَکتُ پروردگارا مرا بازگردان، باشد که در آنچه کوتاهی کردهام (یا در مال و ثروتی که باقی گذاشتهام) کار صالح انجام بدهم. جواب میدهند: کلَّا إِنَّها کلِمَةٌ هُوَ قائِلُها بس، حرفی است که میزند؛ اگر هم بازگردد باز مثل اول خواهد بود. بعد میفرماید: وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ [2]. «از وراء آنها» یعنی از جلوی آنها. کلمه «وراء» هم به معنی «پشت سر» گفته میشود و هم به معنی «پیش رو» و در قرآن به هردو معنا استعمال شده [3]. آن چیزی که در جلوی انسان باشد و احاطه بر انسان داشته باشد، میگویند وراء انسان است. در این آیه به قرینه إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ کلمه «وراء» به معنای جلو به کار رفته.

کلمه «برزخ» را به این معنا، برای اولین بار خود قرآن استعمال کرده و بعد در نهجالبلاغه و در اخبار و احادیث و در کلمات علما هم آمده است. در لغت، کلمه «برزخ» به این معنا نبوده؛ «برزخ» در لغت به چیزی گفته میشود که حائل میان چیزی و چیز دیگر باشد. (مثلا اگر در دو طرف این سالن دو اتاق باشد و این سالن حائلی باشد میان این اتاق و آن اتاق، میگویند این سالن برزخ میان ایندو است.) بنابراین وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ حکایت میکند که از مردن تا قیامت یک حالتی وجود دارد که آن حالتْ حائل و فاصله میان زندگی این دنیا و قیامت است.

آیا این آیه حکایت نمیکند که انسان بعد از مردن باز هم زنده و مستشعر است و باز هم آرزو و تقاضا دارد و تا روز قیامت به همین حال هست؟

آیات سوره واقعه

آیه دیگر در سوره إِذا وَقَعَتِ الْواقِعَةُ است، میفرماید:

فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ. وَ أَنْتُمْ حِینَئِذٍ تَنْظُرُونَ. وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیهِ مِنْکمْ وَ لکنْ لا تُبْصِرُونَ. فَلَوْ لا إِنْ کنْتُمْ غَیرَ مَدِینِینَ. تَرْجِعُونَها إِنْ کنْتُمْ صادِقِینَ. فَأَمَّا إِنْ کانَ مِنَ


[1]. معلوم است مرده، که تقاضای «بازگشت» میکند.

[2]. مؤمنون/ 99 و 100.

[3]. وَ کانَ وَراءَهُمْ مَلِک یأْخُذُ کلَّ سَفِینَةٍ غَصْباً (کهف/ 79).

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 555
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست