حل نمیکند.

قطعیت قیامت کبری از نظر قرآن

به نظر میرسد باید از اینجا شروع کنیم که یک مطلب از نظر قرآن قطعی و مسلّم است و قرآن روی آن خیلی اصرار دارد و آن این است که یک قیامت کبرایی در آینده مجهولی که به هیچ نحو نمیشود آن را توقیت کرد و وقت برایش معین کرد، هست. (قرآن اصرار دارد که وقت قیامت را جز خدا کسی نمیداند: عِلْمُها عِنْدَ رَبِّی [1].) در آن قیامت کبری مسأله این نیست که اوضاع دنیا و زمین و آسمان به شکلی که امروز هست باشد ولی فقط مردهها یکدفعه از قبرها بیرون بیایند برای حساب و کتاب، بلکه این حشرِ قبوری که قرآن بیان کرده است (که واقعا تعبیر قرآن این است که مردهها زنده میشوند) مقرون است با یک تغییر کلی و اساسی در تمام عالم از خورشید و ستارگان و زمین و هرچه در زمین هست و آن موجودهای خیلی عظیم و وسیع زمین که چشم انسان را پر میکند و انسان باور نمیکند که اینها دیگر طوری بشوند مثل دریاها و کوهها؛ [2] خلاصه یک تغییر کلی در تمام عالمی که ما آن را عالم طبیعت میشناسیم صورت میگیرد. (عالمی که ما عالم طبیعت میشناسیم همین زمین است و آسمان که مجموع خورشید و ستارگان است.) دیگر چیزی نمانده است که قرآن روی آن دست نگذاشته باشد که در آن قیامت کبری آن هم تغییر میکند: یوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ [3]، وَ السَّماواتُ مَطْوِیاتٌ بِیمِینِهِ [4] و [5].

منکرین زمان پیغمبر هم، نسبت به قصه حشر انسان از قبرها بوده که اعتراض میکردند، یعنی این را یک امر ناشدنی و به قول کسروی «نیارستنی» تلقی میکردند. قرآن هم با تکیه به قدرت خدا یا با تکیه به نظام موجود (که نظام موت و حیات است و مردهها دائما بر روی این زمین زنده میشوند) یا با تکیه به خلقت اوّلی (که برگرداندن بعدی از ایجاد ابتدایی مهمتر نیست) و یا با این نوع استدلال که ما که آفریدیم مگر عبث آفریدیم، به آنها جواب میدهد. پس یک مسأله، مسأله قیامت کبری است.

. اعراف/ 187.