[ معاد ]

کلّیاتی درباره مسأله معاد

معاد مستقلا موضوع ایمان است

بحث ما درباره مسأله معاد است. مسأله معاد از نظر اهمیت، بعد از مسأله توحید مهمترین مسأله دینی و اسلامی است. پیغمبران (و بخصوص پیغمبر ما چنانکه از قرآن استفاده میشود) آمدهاند برای اینکه مردم را به دو حقیقتْ مؤمن و معتقد کنند: یکی به خدا (مبدأ) و دیگر به قیامت (و یا به اصطلاحِ معمولِ فعلی: معاد). ایمان به معاد برای یک مسلمان لازم است؛ یعنی معاد مستقلا موضوع ایمان و اعتقاد است و در ردیف مسائلی نیست که چون از ضروریات [1] اسلام است، ایمان به آن [صِرفا] به تبع ضرورتِ ایمان به پیغمبر ضروری باشد.

در بعضی چیزها اینکه «باید به آن معتقد بود» به این معناست که اعتقاد به آن از اعتقاد به پیغمبر منفک نیست [2]؛ مثلا روزه ماه رمضان؛ چرا میگویند روزه ماه رمضان از ضروریات اسلام است و اگر کسی منکر روزه باشد، از اسلام خارج است؟ برای اینکه اسلامْ ایمان به وحدانیت خدا و ایمان به پیغمبر است و امکان ندارد کسی به گفته پیغمبر ایمان داشته باشد ولی روزه را منکر باشد، چون اینکه در این دین روزه هست از ضروریات و واضحات است؛ پس نمیشود انسان در ذهن خودش میان قبول گفتههای پیغمبر و قبول روزه تفکیک کند، ولی خود روزه، مستقلا موضوع ایمان و اعتقاد نیست، یعنی در هیچ جای قرآن وارد نشده: «کسانی که به روزه ایمان میآورند ...».

. [مسلمات و واضحات.]