responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 499

است. هیچ در تعلیمات زردشت نمیشود به دست آورد که بگوید آن چیزی که شُرور را به آن نسبت میدهید خود آن هم مخلوق همان خالق کل است. از این هم بگذریم.

ما وقتی که میآییم در عهد ساسانیان- و حتی قبل از ساسانیان- میبینیم اهورا مزدا اساسا تجسم دارد، شکل دارد، مجسمه دارد، که الآن هم مجسمهاش را در کتابها و احیانا در آرمهای زردشتیها میبینید، یک ریش حلقه حلقه جواهرنشانی، یک کلاه مخصوصی، خیلی شبیه همان سلاطین خودشان است؛ یعنی نمیتوانستهاند خدایی را که خدا باشد ولی شکل و صورت و تجسم نداشته باشد و قابل رؤیت نباشد تصور کنند. این جور فکر یعنی فکر خدای مجرد منزه از این نواقص، از مختصات قرآن است.

تنزیهات خدا در قرآن

بحث قرآن درباره خدا را در چند قسمت قرار میدهیم. یک قسمت در قرآن بحثهای تنزیهی است- که اینها هم خیلی مهم است- یعنی مرتب بشر را وادار میکند که بگو خدا برتر است، از این موضوعی که دربارهاش فکر میکنی برتر است، از این بالاتر است، از این توصیفهایی که ما میکنیم برتر و بالاتر است؛ آیات تنزیهی. تمام جاهایی که در قرآن کلمه «سُبْحانَ» آمده است، همه تنزیه است: او منزه است، او بالاتر است، او برتر است. اینها یا با کلمه «تکبیر» آمده است یا با کلمه «تسبیح» و «سبحانَ» و یا با کلمه تعالی و تعالی. در این جور آیات، قرآن کوشش میکند که خدا را برتر و منزهتر از آن افکار و اندیشههایی که درباره خدا موجود بوده بداند و حتی او را از حد توصیف برتر و منزهتر بداند.

به عنوان نمونه، در قرآن خداوند متعال از جمله اسمائی که دارد کلمه «قُدّوس» است (هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِک الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکبِّرُ) [1]. قدّوس از ماده قدس است. قداست همان مفهوم «برتری» را دارد؛ چون انسان اینجا تعبیر دیگری ندارد: از این برتر است، منزه است، بالاتر است. قدوس مبالغه است؛ یعنی آن حد اکثر تنزه در ذات پروردگار هست؛ یعنی هیچ چیزی که بویی و شائبهای از نقصان داشته باشد به او نباید نسبت داد.«لا تُدْرِکهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یدْرِک الْأَبْصارَ» [2] چشم هرگز او را درک نمیکند و نمییابد ولی او چشمها را مییابد. نفی جسمیت است از پروردگار. «چشم او را نمییابد» یعنی اصلا او جزء مدرَکات بصر نیست.«سُبْحانَ رَبِّک رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یصِفُونَ» [3] منزه است پروردگار تو، آن پروردگار عزت، از این توصیفهایی که


[1]. حشر/ 23.

[2]. انعام/ 103.

[3]. صافات/ 180.

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 499
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست