خیرش به حد صفر برسد. آن عاملی که انسان را به سوی حسن عمل سوق میدهد، بیش از هر چیز دیگری همین است که انسان میداند یک مدت موقتی در اینجا هست. این مطلب در مورد کسی که ایمان دارد به اینکه ماورای این دنیا نشئه دیگری است، خیلی روشن است، و آن کسی هم که ایمان ندارد، بالأخره مرگ برای او دنیای مجهولی است و ترمز است نسبت به اعمال شر. پس این آیه برای موت، خاصیت و اثر و فایده قائل شده است.

2. فایده مصائب و شدائد

آیه دیگری که خیلی واضح است و واضحتر از آیه قبل است، راجع به فواید مصائب و سختیها و شدائد است. (در این زمینه آیات زیادی هست و منحصر به این یک آیه نیست.) میفرماید: وَ لَنَبْلُوَنَّکمْ بِشَیءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ. الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ. أُولئِک عَلَیهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِک هُمُ الْمُهْتَدُونَ [1] ما شما را آزمایش میکنیم به چیزی از بیم (یعنی عدم امنیت و ترس از دشمن، اینکه دشمن داشته باشید و بیم دشمن در ذهنتان باشد)، وَ الْجُوعِ و به گرسنگی و سختی، وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ و کسری در مال و ثروت، وَ الْأَنْفُسِ و کسری در نفس و جان خودتان [2]، وَ الثَّمَراتِ و کسری در میوهها [3]. ما شما را گرفتار اینجور مصائب و سختیها میکنیم، وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ. پشت سر این سختیها بشارت ذکر میکند: بشارت بده کسانی را که در مقابل این سختیها خویشتنداری میکنند، خویشتنداریای که مبتنی بر ایمان به خداست؛ وقتی که انواع این سختیها را میبینند فورا متوجه خدا میشوند و میگویند: همه از آنِ خدا هستیم و به سوی او بازگشت میکنیم. أُولئِک عَلَیهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ این طبقات هستند که رحمتهای پروردگار شامل حال آنها میشود.

پس این آیه سختیها و شدائد را زمینه بسیار مفیدی معرفی میکند برای کسانی که بتوانند در این سختیها و شدائد مقاومت و ایستادگی و خویشتنداری کنند. پس اینها چیزهایی است که بشر میتواند از وجود آنها استفاده زیاد کند، که قرآن هم به [چنین انسانهایی] نوید و بشارت میدهد.

البته در قرآن آیات دیگری هم راجع به فواید گرفتاریها و فتنهها و شرور داریم. در سوره انبیاء میفرماید: وَ نَبْلُوکمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیرِ فِتْنَةً وَ إِلَینا تُرْجَعُونَ [4] ما شما را آزمایش میکنیم، هم به