به او برسد، میرسد، و اگر اختلافی در میان اشیاء هست اختلافی است که از ناحیه امکانات ذاتی خود اشیاء است؛ تفاوتهای ذاتی خود اشیاء است که موجب میشود امکان نداشته باشد هر شیئی در جایی که هست بیش از آنچه دارد داشته باشد.

راز اختلافها و تفاوتها در قرآن

آیا در این زمینه (راز اختلافها و تفاوتها) مطلبی در قرآن هست یا نه؟ آیهای در قرآن هست که علما از قدیمالایام روی این آیه زیاد بحث کردهاند. مطلب به صورت یک مَثَل ذکر شده است؛ آیه در سوره رعد است، میفرماید:

أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِیةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّیلُ زَبَداً رابِیاً وَ مِمَّا یوقِدُونَ عَلَیهِ فِی النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْیةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ کذلِک یضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما ینْفَعُ النَّاسَ فَیمْکثُ فِی الْأَرْضِ کذلِک یضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ [1].

میفرماید: آبی را از آسمان فرود آورد؛ سپس سیلها در وادیها [2] روان شد، ولی هر وادی به اندازه خودش از این آب در برگرفت؛ وادیها و رودخانههایی هر کدام به اندازه خودشان سیلان پیدا کردند و آب را گرفتند. (مثل بارانی که در کوهستان میبارد و در جویها و رودخانهها جاری میشود).

پس از آنکه آب به جریان و حرکت میافتد، این سیل و این آب فراوانِ جاری، کفی [3] را بر روی خودش (به دوش خودش) حمل میکند [4]. بعد در ضمن، مثال دیگری میزند و میفرماید: نظیر این کف در اشیاء و فلزاتی که شما از آنها زینت و زیور و یا اسباب و آلات میسازید به وجود میآید.

(زیور و زینت مثل طلا و نقره، و اسباب و آلات مثل چیزهایی که معمولا از آهن میسازند؛ اینها را هم وقتی که میگدازند، بر رویشان کفهایی میایستد؛ یعنی فلزات هم در حال ذوب شدن و در حالی که میخواهند از آنها چیز مفیدی بسازند، روی آنها را ماده زائدی میگیرد که از آن تعبیر به «زبد» میکنند.) بعد میفرماید: کذلِک یضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ خداوند حق و باطل را این طور میآفریند و ایجاد میکند. (یضْرِبُ را در اینجا یثَبِّتُ معنی کردهاند، و درست است.)