توحید و مسأله شرور

بحث امروز ما بحث قرآنی خیر و شر است؛ یعنی میخواهیم ببینیم که در قرآن کریم راجع به مسائل مربوط به خوبی و بدی و خیر و شر چگونه اظهارنظر شده است.

اولین مسأله این است که ببینیم آیا قرآن کریم اشیاء را به خوبها و بدها (خیرها و شرها) تقسیم کرده است؟ و آیا شرها را بکلی از خداوند جدا دانسته و برای آنها مبدأ و منشأ دیگری غیر از خدا قائل شده است؟ (همان که شکل خیلی صریحش در ثنویت هست) یا اینکه نه، هیچ چیزی در عالم وجود ندارد الّا اینکه قرآن کریم او را مستند به مشیت الهی میداند، به این معنا که هر چیزی که در این عالم به وجود آمده و به وجود میآید، بالأخره سلسله علیت و خلق و ایجاد آن منتهی به خداوند میشود.

در فرهنگ قرآن، خدا خالق همه چیز است

در این تردیدی نیست که قرآن کریم خالق و آفریننده هر چیزی را خدا میداند و همان طور که خدا را مبدأ حیات میداند، او را مبدأ و منشأ موت- که ما آن را بدی میدانیم- نیز میداند (یحْیی وَ یمِیتُ [1])، نه اینکه خداوند زنده میکند و چیز دیگری هست که او میمیراند. یا مثلا: وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَک وَ أَبْکی. وَ أَنَّهُ هُوَ أَماتَ وَ أَحْیا [2] اوست که میخنداند (یا موجبات سرور را فراهم میکند) و هم