responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 233

این بود صورت اشکال. این اشکال به شکلهای مختلفی طرح شده است و مخصوصا اروپاییها هر جا که ما در گفتههای آنها دیدهایم، این اشکال شرور و مصائب و بدیها در دنیا را یک اشکال لاینحل تلقی کردهاند. حکمای اسلامی مبحثی در «الهیات» طرح کردهاند به عنوان «مسأله خیر و شر» و خواستهاند به این اشکال جواب بدهند. اول باید جنبههای مختلف این اشکال را که حکما از آن جنبهها وارد شدهاند عرض کنیم، تا بعد ببینیم مسأله به چه صورت در میآید.

طرح مسأله شرور در کلام حکما به مناسبت ردّ ثنویه

گاهی حکما این مسأله را از آن نظر مطرح کردهاند که خواستهاند به استدلال «ثنویه» جواب بدهند.

وجود شرور در عالم منشأ یک فکر نیمه فلسفی و نیمه مذهبی در ایران قدیم شده است که گفتهاند اساسا اشیاء دو نوع و دو سنخند: بعضی از اشیاء خیر و خوبند، که اینها منتهی میشوند به حقیقتی که فاعل و مبدأ این خیرات است؛ و اما شرور و بدیها اصلا به آن که منشأ این خیرات است مربوط نیست، آنها مبدأ و منشأ دیگری دارند و از او به وجود آمدهاند. پس برای عالم دو مبدأ وجود دارد:

مبدأ خیر و مبدأ شر؛ یزدان و اهرمن [1]. پس همه خیرها به یک مبدأ اصلی بر میگردد و او مبرّا و منزّه است از شروری که در عالم واقع میشود، و این شرور اصلا به او انتساب و ارتباط ندارد و او منشأ آنها نیست، و همه بدیها به منشأ دیگری بر میگردد.

طرح مسأله شرور در کلام حکما به مناسبت بحث از عدل مبدأ عالم

این مسأله به همان شکلی که ما طرح کردهایم هم مطرح شده است و شکل کامل آن این است:

بودن این شرور و بدیها و بینظمیها در عالم، یا از این جهت است که مبدأ عالَم، عالِم و شاعر و حکیم نیست و آنچه واقع میشود روی تصادفِ طبیعت است و از یک مبدأ لاشعور صادر میشود، و یا اگر عالم هست پس عادل نیست، چون این با عدالت منافات دارد؛ او یا نمیداند و میکند، پس


[1]. گو اینکه امروز مخصوصا زرتشتیها میخواهند این مطلب را انکار کنند و بگویند که اهرمن هم مثل شیطاناست در نزد مسلمین (خود مسأله شیطان هم باید در همین مبحث طرح بشود) که خودش در عین حال مخلوقی از مخلوقات یزدان است. اما اغلب آنهایی که تحقیق کردهاند میگویند این یک توجیهی است در این مطلب و حقیقت مطلب این است که [در ایران قدیم] خواستهاند برای اشیاء دو مبدأ اساسی و اصلی قائل بشوند. به هر حال حکمای قدیم هم که این عقیده را به نام عقیده ثنویه و مجوس نقل کردهاند، به همین صورت نقل کردهاند که آنها قائل به دو مبدأ اصلی بودهاند.

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 233
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست