نتوانسته آنها را تحت ضبط درآورد. پس وقتی افرادی که از یک نوع به دنیا میآیند با اختلافاتی به دنیا میآیند، قهرا در نزاعی که در میگیرد آن که اتفاقا و تصادفا و با علل غیرقابل ضبط با امتیازاتی به دنیا آمده است در این نزاع برنده میشود و دیگری خواه ناخواه محکوم به انقراض است و از میان میرود. او که با امتیازی باقی میماند این امتیاز را به وراثت به فرزندان خودش منتقل میکند و نتیجه این میشود که نسل دوم با یک فرق نسبت به نسل اول میآید (نسل اول در سطح پایینتری بود). در میان افراد نسل اول یک فرد ممتاز بود و چون این فردِ ممتاز با امتیازش تولید فرزند میکند (یعنی امتیاز خودش را به فرزندانش منتقل میکند) تمام فرزندان او با همه آن امتیازات میآیند. پس قهرا مجموع فرزندان او در سطحی بالاتر از فرزندان نسل پیشین به دنیا میآیند. ولی در عین حال در خود اینها هم یک اختلافات فردی هست؛ بعضی با امتیازات بیشتر و بعضی با امتیازات کمتر. باز آن که با امتیازات بیشتر است باقی میماند و آن که با امتیازات کمتر است از میان میرود و دو مرتبه در نسل بعد در سطح بالاتری حیوان به وجود میآید. پس عامل وراثت در اینجا دخالت میکند که امتیازاتی که با کمک قانون تنازع بقا باقی مانده است در نسلهای بعدی محفوظ بماند. به همین ترتیب نسلها یکی بعد از دیگری در سطح بالاتری قرار میگیرند و با امتیازات بیشتری به وجود میآیند و به این وسیله تکامل صورت میگیرد.

نقطه برخورد نظریه داروین با برهان نظم

اگر برخوردی میان نظریه داروین و دلیل الهیون در باب نظام خلقت باشد همین جاست که ممکن است کسی این طور بگوید: این نظامی که در عالم پیدا شده است نتیجه این امتیازات پیدرپی است که هر کدام از آنها به طور تصادف به وجود آمدهاند ولی به حکم قانون تنازع بقا و بقای انسب و اصلح هر امتیاز کوچکی باقیمانده است و به امتیاز دیگر اضافه شده است و مجموعه این امتیازات طی میلیونها نسل این نظام موجود را به وجود آورده است. وقتی که ما مثلا یک انسان را در نظر میگیریم میبینیم که برای نظامات خلقت این انسان کتابها باید نوشت. اگر این انسان ابتدائا با همین امتیازات و خصوصیات به وجود آمده بود قابل توجیه نبود که خود به خود به وجود آمده باشد بدون اینکه قوه مدبّری دخالت داشته باشد، اما این انسان با این وضع آناً به وجود نیامده است، بلکه دنباله حرکتی است که صدها میلیون سال ادامه داشته تا به اینجا رسیده است. هر یک از خصوصیاتی که در این انسان هست شاید مثلا در یک قرن پیدا شده و مجموعشان روی هم این مجموعه نظام را به وجود آورده است.

اینجاست که میان دلیل الهیون از یک طرف و نظریه «تبدل انواع» داروین از طرف دیگر