responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 130

قرآن و حدیث مطلبی در این زمینه هست که ممکن است کسی علمی داشته باشد که آن علم، علم اشراقی باشد نه علم کسبی و تجسسی؟ یک اصطلاحی اخیرا شایع شده است که میگویند «علم لدنّی». «علم لدنّی» یعنی چه؟ این اصطلاح از آیه قرآن در داستان موسی و عبد صالح گرفته شده است. میفرماید: فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً [1] موسی و رفیقش بندهای از بندگان ما را یافتند که ما از نزد خودمان به او علم آموخته بودیم؛ یعنی علمی که داشت علمی بود که از ما گرفته بود. از این کلمه «لَدُنّا» بعدها اصطلاح «علم لدنّی» پیش آمده است. علم لدنّی یعنی علمی که منشأش تجسسات ظاهری بشری یا قیاسات و استدلالات و آزمایشها نباشد، بلکه فقط خداوند افاضه کرده باشد.

حدیثی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله هست که میفرماید: مَنْ اخْلَصَ لِلَّهِ ارْبَعینَ صَباحاً جَرَتْ ینابیعُ الْحِکمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلی لِسانِهِ [2] اگر کسی چهل صباح اخلاص بورزد و مخلص بشود برای خدا (یعنی تمام هواهای نفسانی و محرکات و بواعث نفسانی را از خودش دور کند به طوری که چهل شبانهروز مصداق قول ابراهیم باشد که فرمود: إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ [3]، حرکت کند برای خدا، ساکن شود برای خدا، حرف بزند برای خدا، بخوابد برای خدا، غذا بخورد برای خدا، تمام حرکات و سکناتش جنبه الهی پیدا کند) چشمههایی از حکمت از دلش بر زبانش جاری میشوند؛ جوششی از باطنش به ظاهرش پیدا میشود.

امیرالمؤمنین علیه السلام در نهجالبلاغه آنجا که میفرماید: کمیل! مردم بر سه قسم هستند: عالم ربّانی، متعلّم و هَمَجٌ رَعاع، بعد شکایت میکند که من افرادی که هم اخلاقا و هم استعدادا صالح باشند پیدا نمیکنم که آنچه میدانم به آنها بگویم. بعد میفرماید: کذلِک یموتُ الْعِلْمُ بِمَوْتِ حامِلیهِ این طور است که علم میمیرد؛ حامل علم که مُرد و نبود، دیگر علم مرده است. در آخر میگوید: بله، در عین حال هیچوقت زمین خالی نمیماند: اللَّهُمَّ بَلی، لا تَخْلُو الْارْضُ مِنْ قائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ امّا ظاهِراً مَشْهوراً وَ امّا خائِفاً مَغْموراً، تا آنجا که میفرماید: هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلی حَقیقَةِ الْبَصیرَةِ وَ باشَروا رَوْحَ الْیقینِ وَ اسْتَلانوا مَا اسْتَوْعَرَهُ الْمُتْرَفونَ وَ انِسوا بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجاهِلونَ [4] اینها افرادی هستند که علم به آنها هجوم آورده است؛ علم به سوی آنها آمده و آن حقیقتِ بصیرت و بینش را پیدا کردهاند.

در آثار دینی و مذهبی راجع به علم اشراقی و الهامی زیاد داریم و مخصوصا راجع به رابطه آن با پاکی نفس انسان، که هر اندازه نفس انسان پاکتر باشد بهره بیشتری از اینطور الهامات و


[1]. کهف/ 65.

[2]. بحارالانوار، ج 70/ ص 242، با اندکی اختلاف.

[3]. انعام/ 162.

[4]. نهجالبلاغه، حکمت 147.

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 130
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست