responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 123

برهان هدایت

علم اشراقی

در مسأله هدایت، دو موضوع باقی مانده است که باید درباره آن صحبت کنیم و در جلسه پیش فقط به یکی از آنها اشارهای کردیم. یکی از آن موضوعات، علم اشراقی است. این مسأله مطرح است که آیا مبدأ و منشأ تمام علومی که به بشر رسیده است [1] فقط و فقط تفکر استدلالی و تفکر تجربی است، یا کم و بیش عامل دیگری هم در این علوم دخالت دارد؟

در ابتدا این طور به نظر میرسد که همه معلوماتی که امروز بشر در رشتههای مختلف دارد، یا تدریجا از راه تجربه و آزمایش به دستش آمده است و یا از راه فکر و استدلال. (فکر و استدلال یعنی اینکه از مقدمات معلومی که قبلا داشته، نتیجه مجهولی را به دست آورده است؛ مثل طرز استدلالی که معمولا در ریاضیات به کار میبرند.)

منشأ علوم استدلالی و تجربی، خودِ استدلال و تجربه است

اگر منشأ معلومات بشر فقط همین دو راه باشد، به اصطلاح فلسفی باید بگوییم در پیدایش علوم جز علت فاعلی چیز دیگری دخالت نداشته است؛ زیرا وقتی ما چیزی را تجربه میکنیم، آن تجربه خودش علیت دارد برای اینکه در ذهن ما صورت خاصی منعکس بشود؛ یعنی ما علم خودمان را


[1]. مقصودم مجموع معلوماتی است که بشر خودش کسب کرده، نه علومی که ما رسما به عنوان وحی و الهام (همان کتب آسمانی) پذیرفتهایم.

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 4  صفحه : 123
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست