درس هفتم (1): شیعه

اکنون نوبت آن است که به کلام شیعه- و لو مختصر- بپردازیم. «کلام» به معنی استدلال عقلی و منطقی درباره اصول اعتقادی اسلام، در شیعه وضع خاص و ممتازی دارد.

کلام شیعه از طرفی از بطن حدیث شیعه بر میخیزد و از طرف دیگر با فلسفه شیعه آمیخته است. در گذشته دیدیم که کلام اهل سنّت و جماعت، جریانی بر ضدّ سنّت و حدیث تلقّی شد، ولی کلام شیعه نه تنها بر ضدّ سنّت و حدیث نیست، در متن سنّت و حدیث جا دارد.

سرّ مطلب از نظر حدیثی این است که احادیث شیعه بر خلاف احادیث اهل تسنّن، مشتمل است بر یک سلسله احادیثی که در آنها منطقاً مسائل عمیق ماوراء الطبیعی یا اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است.

در احادیث اهل تسنن، تجزیه و تحلیلی درباره این موضوعات صورت نگرفته است. مثلًا اگر سخن از قضا و قدر و اراده شامله حق و از اسماء و صفات باری و از روح و انسان و از عالم بعد از مرگ و حساب و کتاب و صراط و میزان و از امامت و خلافت و امثال این مسائل به میان آمده است هیچ گونه بحثی در اطراف آنها انجام نشده و توضیحی صورت نگرفته است. ولی در احادیث شیعه همه این مسائل طرح