میتوانند اینها را توجیه کنند؟!

سخن ویل دورانت

ویل دورانت با این که خودش یک آدم لامذهبی است، در کتاب درسهای تاریخ تعبیری دارد که معلوم است از روی ناراحتی و خشم است؛ توجیهاتی را که راجع به پیدایش دین کردهاند نقل میکند و میگوید اینها درست نیست، و در پایان میگوید «دین صد جان دارد، هر چه آن را بکشی دو مرتبه زنده میشود» و این یک حقیقتی است. نمیخواهد بگویی صد جان دارد، همین قدر بگو جان دارد خودت را راحت کن، یعنی فطری است. چرا میگویی صد جان دارد؟! فطرت بشر را نمیشود کشت.

میگوید اینهمه در جاهایی با دین و مذهب مبارزه کردند و به حساب خودشان به کلّی آن را ریشهکن کردند [امّا دوباره زنده شد.] هر عادتی، یک نسل که با آن مبارزه کردند دیگر در نسل دوم نمیتواند وجود داشته باشد. میگوید هر چه میزنندش دو مرتبه از نو زنده میشود.

- باید به او گفت تا جانت در بیاید.

واقعاً همین طور است، تا جان تو در بیاید. حتّی همین نویسنده مقاله هم که خودش یک آدم ماتریالیستی هست، اینجا خیلی خوب میگوید؛ همین نظریه طبقاتی را که ذکر میکند، میگوید:

«مطابق این نظریه، طبقات مولّد و پیشرو مانند طبقه کارگر پیوندی با مذهب ندارند (یعنی بالذّات پیوندی ندارند، کاری به آن ندارند) چون طرز تفکر آنها در نتیجه شرایط زیست آنها مترقّی و علمی است! بر عکس طبقات استثمارگر و غیر مولّد که برای حفظ منافع خود نیاز به مذهب دارند.»

حال این شخص جواب میدهد:

«این نظریه نیز چندان با واقعیت وفق نمیدهد [1] و مشاهدات و آمار خلاف آن را